Niedzica

Niedzica jest dużą wsią spiską położoną w dolinie Niedziczanki, na wschodnich krańcach Pienin Spiskich. Górnym końcem sięga zbiegu potoków Łapszanka i Kacwin, dolnym – ujścia Niedziczanki do Jeziora Sromowieckiego.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XIV w. i dotyczą sprzedaży wsi „Nisitz” przez Kokosza Berzeviczego z Czerwonego Klasztoru. Od 1326 r. klasztor ten objął patronat nad wsią. W XVI w. wieś Niedzica, podobnie jak pobliski zamek, była w rękach polskiej rodziny Łaskich, a potem węgierskich Horvathów. W latach 1545–1640 niedzicki kościół pełnił rolę zboru protestanckiego (po przejściu właścicieli na luteranizm). W 1805 r. Niedzicę odwiedził Stanisław Staszic, a w 1832 r. – poeta Seweryn Goszczyński. Po I wojnie światowej Niedzica znalazła się w granicach Polski. W 1924 r., w czasie tzw. sporu o Jaworzynę Spiską, strona polska zaproponowała Czechosłowacji wymianę Niedzicy wraz z sąsiednim Kacwinem za rejon Jaworzyny wraz z główną granią Tatr Wysokich. Do „transakcji” jednak nie doszło. Do 1929 r. istniała tutaj (podobnie jak w Falsztynie) pańszczyzna. Odrabiało ją 20 tzw. zelarzy w wymiarze 30–66 dni rocznie z morga.
Cennym zabytkiem jest kościół parafialny św. Bartłomieja w Niedzicy. Pochodzi z końca XV w. W swojej bryle zachował dużo elementów gotyckich: wysmukłą sylwetkę, przypory, ostrołukowo zakończone okna z manswerami, sklepienie krzyżowo-żebrowe w prezbiterium. Od zachodniej strony znajduje się pseudogotycka wieża z 1912 r. (dobudowana po pożarze starej – oryginalnej). Wyposażenie wnętrza w większości jest późnobarokowe. Szczególnie bogato zdobiony i rozbudowany przestrzennie ołtarz główny pochodzi z 1770 r. Na ścianie po lewej jest fragment (2/3) piętnastowiecznego tryptyku, przedstawiającego życie i męczeńską śmierć św. Bartłomieja. Szczególnie ekspresyjne jest malowidło przedstawiające Męczennika obdartego ze skóry i niosącego ją na kiju na ramieniu. W ołtarzu bocznej kaplicy Matki Bożej Bolesnej jest ekspresyjna Pieta z XVIII w.