Kacwin

Kacwin jest malowniczą wsią położną w dolinie potoku Kacwin, w południowo-wschodnim zakątku polskiego Spisza, pomiędzy grzbietem Krzyżowej Góry, a granicznym pasmem Frankowej i Majowej Góry (741 m n.p.m.). Kacwin jest ostoją folkloru spiskiego, a także starej spiskiej zabudowy. Przed granicą słowacką przecinająca dolinę kończy się asfaltowa droga z Niedzicy. Kacwin jest jedną z najstarszych wsi na Spiszu, wymienianą w dokumentach już w 1320 r. (akt sprzedaży wioski przez Kokosza Berzeviczdego swemu bratu Janowi). Nazwa miejscowości wywodzi się od niemieckiego Katzwinkel, co oznacza Koci Zakątek. Nieopodal wsi znajduje się wzgórze, które kacwinianie tak właśnie nazywają. Kacwin dzielił koleje losu polskiego Spisza, znajdującego się w rękach możnych rodów węgierskich: Berzewiczych, Horwathów i Salamonów. Przez bardzo długi czas pozostawał własnością panów klucza dunajeckiego, którzy około 1400 r. ufundowali w miejscowości kościół. W 1431 r. został on sprofanowany przez husytów, oblegających spiskie miejscowości. W XVII w. Kacwin, uzależniony od religii wyznawanej przez panów na zamku Dunajec, znalazł się pod wpływem prądów protestanckich. Kościół kacwiński pozostawał w rękach luteranów prawdopodobnie do 1666 r. Po I wojnie światowej Kacwin został w granicach Polski (z przerwą w wnymch 1939–45, kiedy należał do Słowacji).
Głównym zabytkiem Kacwina jest murowany kościół Wszystkich Świętych z początku XV w. Główna bryła jest z założenia gotycka, z dwukalenicowym krytym gontem dachem, masywnymi przyporami i wysmukłymi oknami. Od zachodu ma wieżę zwieńczoną barokowym hełmem, pochodzącym z przebudowy kościoła w 1767 r. We wnętrzu w prezbiterium znajduje się gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe, a w nawie sklepienie kolebkowe z czasów przebudowy w 1712 r. Wczesnobarokowy ołtarz główny wykonany jest w tonacji czarnej ze złotymi zdobieniami (ornamentyka małżowinowo-chrząstkowa). Ołtarze boczne są rokokowe (prawy, z 1773 r., zawiera obraz Piety). Klasycystyczna ambona pochodzi z początku XIX w. W bocznej kaplicy ciekawy znajduje się feretron Matki Bożej Bolesnej, zwanej tu (ze względu na rysy twarzy) Chinką.
Nieopadal kościoła, przy moście jest malowniczy wodospad na potoku Kacwin oraz pozostałość zabytkowego wodnego młyna-tartaku. Do niedawne w centrum wsi i w rejonie młyna stały jeszcze spiskie sypańce – spichlerze o unikalnej konstrukcji, jednak w większości zostały już rozebrane.