Przełęcz Sanguszki

Rozległe siodło na pograniczu Beskidu Średniego i Pogórza Wielickiego, przez które przechodzi droga wojewódzka z Biertowic do Zembrzyc. Została ona zbudowana w końcu XIX w. w ramach inwestycji komunikacyjnych, czynionych w tym czasie w Galicji. Budowa traktu napotykała na duże trudności terenowe, a gdy ją ukończono w 1895 r., w najwyższym punkcie drogi, na przełęczy, ustawiono obelisk informujący, że Przejście przez tę górę zbudowano za rządów Ich Ekscelencyj C.K. Namiestnika K. Badeniego i Marszałka Krajowego Ks. E. Sanguszki d. 4 maja 1895 r. Książę Eustachy Sanguszko był w owym czasie znanym działaczem turystycznym, pełnił funkcję prezesa PTT. Pamiątkowa nazwa przełęczy, upowszechniona w przewodnikach z drugiej połowy XX w., ma służyć przypomnieniu tej zacnej postaci.
Około 150 m na północ od przełęczy stoi współczesny, wysoki, żelazny krzyż. Przy nim znajduje się kamień z inskrypcją, upamiętniającą działania konfederatów barskich, których oddziały stacjonowały w okolicy w 1771 i 1772 r. Został on ufundowany przez mieszkańców Harbutowic jako świadectwo żywej tradycji historycznej.
Dla ochrony drogi przez przełęcz, w pierwszym okresie I wojny światowej wojska austro-węgierskie wybudowały kilka niewielkich, polowych punktów oporu – jeden z nich zachował się w lasku ponad serpentyną szosy, wyprowadzającej od strony Harbutowic. Przy szosie, kilkaset metrów na wschód od przełęczy, znajduje się studnia służąca niegdyś do pojenia koni, zbudowana w 1912 r.