Podchybie

Wieś Podchybie w gminie Lanckorona, położona w zachodniej części Pogórza Wielickiego, pod wzniesieniem Pochów (392 m n.p.m.). W średniowieczu Podchybie było w dobrach królewskich (kasztelania krakowska), a po utworzeniu lanckorońskiego niegrodowego starostwa weszło w jego skład. W XVIII w. wieś kupiła rodzina Gołuchowskich herbu Leliwa. Pierwszym właścicielem dóbr był Jan Nepomucen Gołuchowski, który pod koniec XVIII wieku wybudował dwór w najwyższym miejscu obszaru wsi o historycznej nazwie Chyb (występuje na mapie katastralnej z 1876 r.). Pierwszym dzieckiem Jana Nepomucena, urodzonym w nowym dworze, był Wojciech Józef Gołuchowski (1797-1858), późniejszy filozof, publicysta, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, zajmujący się filozofią narodową. Początkowe nauki pobierał u benedyktynów w Tyńcu, a od 1809 r. w Szlacheckiej Akademii Terezjańskiej w Wiedniu. Później wyjechał do Paryża i Heidelbergu w celu uzupełnienia studiów filozoficznych i uzyskania stopnia doktora. Po objęciu katedry filozofii w Wilnie w 1823 r. (rozpoczęcie procesu filomatów) jego wykłady cieszyły się ogromnym powodzeniem. Był autorem, m.in.: O Rzeczypospolitej Platona, O filozofii moralnej, Filozofia i życie (1903). W 1806 r. majątek Gołuchowskich nabyli Felicja i Ludwik de Laveaux, a w 1873 r. Józef Nitsch, którego syn Roman Nitsch (1873-1943) urodził się w Podchybiu. Roman Nitsch był uczonym, bakteriologiem, serologiem, profesorem higieny na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Warszawskim. W 1882 r. Podchybie kupili Rozwadowscy. Częstym gościem w ich dworze był Stanisław Wyspiański (1869-1907) - znakomity, wszechstronny artysta, czołowy przedstawiciel okresu "Młodej Polski". W 1911 r. zadłużony majątek został wystawiony na licytację. Rozdrobniony w okresie międzywojennym, miał różnych, często zmieniających się właścicieli, co nie sprzyjały prowadzeniu regularnych prac remontowych obiektu dworskiego. Wg opinii konstrukcyjnej, wykonanej w 2005 r. dwór nadawał się do kapitalnego remontu. Opracowano wtedy studium historyczno-konserwatorskie, zawierające wytyczne do projektu rewaloryzacji obiektu zabytkowego. Jednak w latach 2006-2010 struktura zabytkowego dworu została w całości wyburzona, a na podstawie nowego projektu powstał obiekt znacznie większy od historycznego.