Kościół św. Marcina Biskupa w Zawadzie

Drewniany kościół powstały na Górze Św. Marcina (384 m n.p.m.) w XV w. Jednak już w czasach pogańskich stała tu gontyna, w której czczono boga piorunów i burz – Peruna. Podanie głosi, że posąg Peruna przetrwał do XIV w., kiedy Spycimir Leliwita postanowił wznieść w tym miejscu chrześcijańską świątynię. Podobno nie spieszył się jednak z realizacją tego zamiaru, aż pewnego razu ujrzał we śnie świątynię płynącą z prądem rzeki Białej. I w związku z tym nie zastanawiał się już dłużej i wybudował kościół. Historycy uważaj, że jest możliwe, iż kościół w tym miejscu stał już w X w. i był centrum jedynej parafii na tych terenach. Nie wiadomo dokładnie, w którym roku powstał obecny kościół, ale analizując cechy stylowe można stwierdzić, że w XV w. Był przebudowywany w XVI w., remontowany w XX w. i w 2011 r.
Gotycki kościół św. Marcina Biskupa reprezentuje typ małopolski. Jest orientowany, trójdzielny, jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, przy którym znajduje się zakrystia. Od strony zachodniej kościół ma niewysoką wieżę. Cechą unikatową jest brak wieżyczki na sygnaturkę. Nawa i wieża otoczone są rzadko spotykanymi zamkniętymi sobotami.
Do wnętrza kościoła prowadzą dębowe gotyckie portale ciesielskie z okresu powstania kościoła o łukach w formie trójliścia. Wnętrze nakryte jest płaskim stropem z zaskrzynieniami w nawie. Ściany i strop pokrywa współczesna polichromia figuralno-ornamentalna. Należy zwrócić uwagę na ołtarz główny z obrazem patrona kościoła, św. Marcina, z XVII w. Na belce tęczowej wisi drewniany łańcuch z kłódką wyrzeźbiony w jednym kawałku drewna przez ślepego pasterza. W ołtarzach bocznych znajduje się obraz św. Izydora (w lewym) i obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (w prawym). Na ścianach nawy wiszą: późnogotycki krucyfiks z XVI w. i barokowy obraz fundacyjny z przedstawieniem Chrystusa, któremu św. Marcin prezentuje prepozyta Andrzeja Tarłę. Najcenniejszymi elementami wyposażenia są cztery płaskorzeźby umieszczone na parapecie chóru muzycznego z XV/XVI w., pochodzące z warsztatu Stanisława Stwosza, przedstawiające: Zmartwychwstanie Chrystusa, Chrystusa ogrodnika z św. Marią Magdaleną, Chrystusa i św. Piotra, Chrystusa i niewiernego Tomasza.