Rezerwat Dolina Mnikowska

Rezerwat Dolina Mnikowska jest rezerwatem krajobrazowym, położonym w obrębie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, koło Mnikowa. Utworzony został w 1963 r. na obszarze 20,41 ha. Obejmuje najbardziej urozmaicony morfologicznie odcinek potoku Sanki – wąwóz krasowy z malowniczymi skałami i kilkoma jaskiniami. Stwierdzono tu występowanie prawie 400 gatunków roślin naczyniowych. Około 85% powierzchni rezerwatu porośnięte jest lasem i niewielkimi płatami zarośli. Do najbardziej charakterystycznych zbiorowisk roślinnych należą łęgi występujące w dnie doliny Sanki, grądy na zboczach doliny i bory mieszane na przejściu wierzchowiny w strome zbocza. W górnej części doliny, zwłaszcza na stromych ścianach skalnych występują murawy naskalne i kserotermiczne. Ze względu na różnorodność form skalnych i obecność jaskiń Wąwóz Mnikowski jest zwany małym Ojcowem. W centrum rezerwatu, w połowie długości wąwozu, znajduje się zespół kilku jurajskich skał wapiennych, tworzących amfiteatralną niszę zwaną Cyrkiem. Wśród skał widoczna jest Jaskinia Nad Matką Bożą, zwana też Jaskinią Doktora Mayera, badana przez Gotfryda Ossowskiego w 1881 r. Znaleziono w niej kości zwierząt (m.in. łosia, jelenia, niedźwiedzia brunatnego, borsuka, lisa) i kości ludzkie. W miejscu zwanym Grotą Matki Bożej, na ścianie centralnej wgłębnej skały znajduje się dużych rozmiarów wizerunek Matki Bożej Skalskiej namalowany w 1863 r. przez Walerego Eliasza Radzikowskiego, zamalowany w latach siedemdziesiątych XX w., a w 1984 r. odmalowany (znacznie zniekształcony). W 1990 r. od kościoła w Mnikowie, na trasie ok. 1,5 km, prowadzącej do wizerunku Matki Bożej Skalskiej ustawiono stacje Drogi Krzyżowej, a także zbudowano nowy ołtarz polowy. Do Doliny Mnikowskiej w 1952 r. odbył swoją pierwszą wycieczkę rowerową ksiądz Karol Wojtyła.