Giewont

Giewont (1894 m n.p.m.) uważany jest za najbardziej charakterystyczny szczyt polskich Tatr. Pierwsze znane wejście na Giewont miało miejsce w 1832 r., a dokonał go Franz Herbich. Giewont od strony północnej obrywa się sześćsetmetrową ścianą skalną. Była ona powodem licznych wypadków, którym ulegali nierozważni turyści, próbujący tamtędy dostać się rzekomo najkrótszą drogą na szczyt lub wrócić z niego do Zakopanego. Niecodziennym wydarzeniem w dziejach zdobywania Giewontu była niezwykła wyprawa piątki śląskich kolejarzy w lipcu 1930 r., którzy postanowili zdobyć północną ścianę wprost w linii krzyża. Wyjątkowe w tej wspinaczce było to, że jej uczestnikami nie byli ludzie na co dzień zajmujący się taternictwem. Wyjazd zorganizowany był przez Koło Turystyczne przy Związku Zawodowym Kolejarzy w Piotrowicach Śląskich. Taternicy w pięcioosobowym zespole pokonali drogę po dwudniowej wspinaczce w ciężkich warunkach pogodowych. Dodatkowym utrudnieniem było zranienie w głowę jednego z uczestników przez spadający kamień. Wspinacze w czasie biwaku przygotowywali sobie ciepłe napoje paląc spirytus wprost na skale. Powtarzające się co pewien czas rozbłyski zostały dostrzeżone w Zakopanem i wywołały niepotrzebny alarm pogotowia.
Obecnie na wierzchołek prowadzi jednokierunkowy szlak turystyczny z Wyżniej Kondrackiej Przełęczy. Jest on wyposażony w łańcuchy i klamry, a osobna trasa wejścia i zejścia pozwala uniknąć niebezpiecznego wymijania się turystów w trudnych miejscach. Mimo tego często w sezonie letnim powstają na tym odcinku zatory, gdyż zbyt wielu turystów jednocześnie próbuje dostać się na wierzchołek.
Krzyż na Giewoncie postawiono w 1901 r. z inicjatywy proboszcza zakopiańskiej parafii, ks. Kazimierza Kaszelewskiego. Pierwowzorem krzyża, który stoi na szczycie do dziś był krzyż drewniany, liczący 10,5 m wysokości, postawiony, by sprawdzić, czy będzie widoczny z Zakopanego. W krakowskim Zakładzie Artystyczno-Ślusarskim Józefa Goreckiego, zamówiono jednak krzyż większy, mierzący 17,5 m, o rozpiętości ramion 5,5 m. Składa się on z czterystu kawałków i waży ponad tonę. Transport elementów, z których następnie go zmontowano, rozpoczęto 3 lipca 1901 r. po mszy św. odprawionej w kościele parafialnym. Do transportu użytych zostało 18 wozów. Oprócz krzyża niesiono także 400 kg cementu oraz 200 płóciennych konewek z wodą. Wozy dojechały w rejon Piekiełka, skąd cały materiał trzeba było wynieść na szczyt. Montaż, pod kierunkiem inżyniera z Krakowa, trwał sześć dni. 2,5 m konstrukcji wpuszczono w skalny otwór, wykonany przez Jakuba Gąsienicę Wawrytkę z pomocnikiem. 19 sierpnia 1901 r. odbyło się uroczyste poświęcenie, którego dokonał ks. kanonik kanclerz Bandurski z Krakowa.
W 1975 r. z inicjatywy ówczesnego proboszcza zakopiańskiej parafii Najświętszej Rodziny, ks. Władysława Curzydły, przeprowadzono szereg prac remontowych. W 1997 r. na zlecenie Tatrzańskiego Parku Narodowego wzmocniono kopułę szczytową Giewontu, a krzyż pomalowano, natomiast w 2000 r. umieszczono w nim dwa witraże.
Od dziesięcioleci krzyż na Giewoncie jest jednym z ważniejszych obiektów sakralnych, a co roku przybywają tutaj z zakopiańskiej parafii św. Krzyża dwie pielgrzymki: 19 sierpnia oraz 14 września w dniu Podwyższenia Krzyża Świętego. Krzyż jest wpisany do rejestru zabytków.