Grodkowice

Wieś w gminie Kłaj położona na Wysoczyźnie Wielicko-Gdowskiej. Nazwę miejscowości wymieniają dokumenty: z 1270 r. Codex diplomaticus Poloniae oraz z 1389 r. Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej. Pierwszym znanym właścicielem był Pakosz, później jego syn, kasztelan rozpierski Zbigniew zwany Bąkiem. Następnie w 1519 r. w drodze zakupu Grodkowice przeszły w ręce Zadorów Lanckorońskich z Brzezia, a w 1623 r. cały klucz wraz z Brzeziem i kilkoma innymi wioskami zakupił Stanisław Żeleński de Żelanka h. Ciołek z Łuczanowic. W XVII w. kolejny potomek Żeleńskiego – Marcjan – buduje drewniany dwór – identyczną kopię dworu łuczanowickiego, do którego się przenosi. Dwór ten przetrwał do 1902 r., kiedy to został rozebrany i w tym miejscu wybudowano murowany pałacyk. Żeleńscy z Grodkowic wyznawali kalwinizm do pocz. XIX w. Praktykowali w zborze kalwińskim w pobliskich Wiatowicach. Byli ostatnimi właścicielami Grodkowic.

Pałac Żeleńskich, wzniesiony w 1902 r. wg projektu T. Talowskiego na zlecenie W. Żeleńskiego, stoi na miejscu wcześniejszego dworu szlacheckiego, w którym w czasie rabacji galicyjskiej (1846 r.) zginął Marcjan Żeleński, oficer powstania listopadowego, ojciec Władysława. Budowla w stylu eklektycznym, z elewacją z czerwonej cegły i kamienia oraz narożną werandą z wieżą. Pałac otoczony parkiem krajobrazowym. Obecnie w pałacu znajduje się Zakład Doświadczalny Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.