Graboszyce

Wieś w gminie Zator, na wschodnim krańcu Kotliny Oświęcimskiej. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1253 r., wówczas stanowiła własność klasztoru benedyktynek ze Staniątek. Od początku XV w. była wsią rycerską w księstwie oświęcimskim, a od 1488 r. do końca XVI w. znajdowała się w posiadaniu Brandysów h. Radwan. W 2. poł. XIX w. należała do hr. Stanisława Sołtyka, później majątek nabyli Chrząszczowie i byli jego właścicielami do 1945 r.

Gotycki dwór obronny z 1575 r. wzniesiony został przez Konrada z Graboszyc na miejscu pierwotnego gródka rycerskiego. Pod koniec XVI w. przebudowany został w stylu renesansowym przez sekretarza królewskiego Dionizego Brandysa. Kolejna przebudowa nastąpiła w stylu romantycznym w 1. poł. XIX w. przez ród Sołtyków. Dwór otacza park ze starym drzewostanem, a przed jego wejściem znajdują się most i pozostałości fosy. Obecnie w rękach prywatnych.

Kościół pw. św. Andrzeja zbudowany został w 1585 r. jako świątynia drewniana, jednonawowa z kwadratowym prezbiterium o konstrukcji zrębowej, oszalowana i pokryta gontem. Na pocz. XVII w. dostawiono do nawy wieżę zwieńczoną baniastym hełmem. Całość utrzymana w stylu śląsko-małopolskim. We wczesnobarokowym ołtarzu mieszczą się malowany na desce obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz obraz św. Andrzeja. Osobliwością jest szafiasty ołtarzyk, na którego rewersach skrzydeł namalowane są dwa obrazy z 1. poł. XVI w. – Ecce Homo i Matka Boża Bolesna. Jest to dar królowej Anny Jagiellonki dla żony Dionizego Brandysa – Małgorzaty. Obiekt znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej.