Królowa Polska

Wieś Królowa Polska została założona w późnym średniowieczu w czasie intensywnego osadnictwa na terytorium Sądecczyzny jako miejscowość polska. W XVI w., kiedy silnie rozwijało się osadnictwo wołoskie, polscy mieszkańcy wsi przenieśli się w dół doliny Królówki, czyli na obecne miejsce, pozostawiając pierwotną lokalizację Wołochom. Dzisiaj na tamtym terenie rozciąga się wieś Królowa Górna, dawna Królowa Ruska dla odróżnienia od osady polskiej. Wieś ma układ łańcuchówki z zachowanym starym układem ról. Ważne wydarzenia dla wsi miały miejsce w XIX w., kiedy otwarto tutaj szkołę oraz przeprowadzono linię kolejową. Po II wojnie światowej sukcesywnie postępowało unowocześnianie miejscowości, czego przykładem jest elektryfikacja w 1966 r. i budowa asfaltowej drogi pomiędzy Królową a Kamionką w 1970 r. Królowa Górna powstała w XVI w. w miejsce starszej osady zamieszkałej przez polskich osadników, którzy pod wpływem osadnictwa wołoskiego przenieśli się w dół doliny potoku Królówka i stworzyli nową Królową Polską. Niegdyś wioska nosiła nazwę Królowa Ruska dla odróżnienia jej mieszkańców od sąsiadów zza miedzy. Rusini mieszkali tutaj aż do wysiedleń w 1947 r., a ich miejsce zajęli Polacy, pod wpływem których w 1951 r. erygowano parafię katolicką. Świadectwem łemkowskiej przeszłości wsi jest m.in. obecność dawnej cerkwi greckokatolickiej pw. Narodzenia Bogurodzicy wykorzystywanej dzisiaj jako kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Zbudowano ją około 1814/1815 r. z wykorzystaniem starszej osiemnasto- lub nawet siedemnastowiecznej słupowej wieży. Cerkiew jest konstrukcji zrębowej, dwudzielna, z dwoma bocznymi kaplicami, pokryta jednokalenicowym dachem z dwiema wieżyczkami. Wewnątrz świątyni znajduje się polichromię z początku XX w. Ikonostas, rozebrany po wojnie i ponownie zmontowany w latach dziewięćdziesiątych XX w., datuje się na XIX w. Pozostałe elementy wyposażenia pochodzą z XVIII lub XIX w., z wyróżniającym się ołtarzem głównym, w którym znajduje się przedstawienie Matki Bożej Orantki. Jedne z najstarszych są dwa krucyfiksy prezentujące XVII i XVIII w. oraz kropielnice.