English
Deutsch
Slovenský
Wieś Kryspinów prawie do końca XIX w. nosiła nazwę Śmierdząca. Nazwa wsi związana była z jej położeniem przy bagnistych rozlewiskach Wisły, gdzie gnijąca na moczarach roślinność wydzielała unoszący się z wiatrem nieprzyjemny zapach. Odkrycia wykopaliskowe, prowadzone na terenie wsi w latach siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w., u zbiegu dolin Wisły i Sanki, odsłoniły osady i cmentarzyska z okresu przedrzymskiego – największego z odkrytych w zachodniej części Małopolski.
Miejscowość była własnością klasztoru w Tyńcu aż do konfiskaty dóbr przez rząd austriacki w 1786 r., który krótko po przejęciu wsi odsprzedał Śmierdzącą rodzinie Żeleńskich. Pod koniec XIX w. właścicielem Śmierdzącej był Jan Skirliński (1822–1910), który w 1897 r. zmienił nazwę wsi Śmierdząca na Kryspinów (na cześć swojego dobroczyńcy Kryspina Żeleńskiego, który finansował jego edukację za granicą, w Pradze i Paryżu, a po studiach uczynił zarządcą dóbr Żeleńskich). Cennym zabytkiem Kryspinowa jest zespół pałacowy Suskich, który tworzy murowany pałac z przyległym parkiem krajobrazowym i stawem, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Zabytkowy charakter ma też dawny zajazd z pierwszej połowy XIX w. oraz niektóre domy mieszkalne z końca XIX i początku XX w. Obecnie Kryspinów słynie z kąpieliska zwanego krakowskim Balatonem. Tworzą go dwa sztuczne jeziora powstałe w miejscu dawnych żwirowni. W lecie obowiązują płatne wstępy na obydwa jeziora.
Pałac znajduje się w południowej części Kryspinowa. Pierwszy pałac klasycystyczny (dziś w stylu manierystycznym) z charakterystycznym ryzalitem salonu wielobocznego został wybudowany prawdopodobnie pod koniec XVIII w. przez hrabiego Kryspina Żeleńskiego (1775–1853), posła do zgromadzenia reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa, który zakupił wieś Śmierdząca od rządu austriackiego. Po śmierci Kryspina pałac i cały majątek odziedziczył jego syn Wit Żeleński (1802–1873), członek Galicyjskiego Sejmu Stanowego, skarbnik Królestwa Galicji i Lodomerii. Pod koniec XIX w. pałac został przebudowany wg projektu znanego architekta Zygmunta Hendla na polecenie nowego właściciela Jana Skirlińskiego (1822–1910), który otrzymał majątek (Liszki i Śmierdzącą) w wyniku zapisu testamentowego sporządzonego przez Wita Żeleńskiego. Pałac wówczas uzyskał manierystyczny wygląd, zachowany do dziś. Po śmierci Skirlińskiego pałac został sprzedany rodzinie Suskich z Krakowa, potem przeszedł w ręce ich spadkobierców: Jaworskich, Madejsckich, Czechowiczów. Po roku 1945 w pałacu istniał Państwowy Dom Dziecka. Później pałac należał do różnych instytucji. Obecnie pałac powrócił do spadkobierców Suskich.
Na terenie wsi Kryspinów, na wysokości 220 m n.p.m. znajduje się Jaskinia Kryspinowska. Długość miejscami ciasnych korytarzy (z fragmentami zalanymi wodą) wynosi 255 m. Jest to jedna z niewielu jaskiń leżących na poziomie wód krasowych w okolicach Krakowa. W najniższych partiach jaskini występują jeziorka o głębokości dochodzącej do 2 m. Jaskinia została odkryta prawdopodobnie w wyniku eksploatacji wapienia w miejscowym kamieniołomie. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1920 r.
Miejscowość była własnością klasztoru w Tyńcu aż do konfiskaty dóbr przez rząd austriacki w 1786 r., który krótko po przejęciu wsi odsprzedał Śmierdzącą rodzinie Żeleńskich. Pod koniec XIX w. właścicielem Śmierdzącej był Jan Skirliński (1822–1910), który w 1897 r. zmienił nazwę wsi Śmierdząca na Kryspinów (na cześć swojego dobroczyńcy Kryspina Żeleńskiego, który finansował jego edukację za granicą, w Pradze i Paryżu, a po studiach uczynił zarządcą dóbr Żeleńskich). Cennym zabytkiem Kryspinowa jest zespół pałacowy Suskich, który tworzy murowany pałac z przyległym parkiem krajobrazowym i stawem, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Zabytkowy charakter ma też dawny zajazd z pierwszej połowy XIX w. oraz niektóre domy mieszkalne z końca XIX i początku XX w. Obecnie Kryspinów słynie z kąpieliska zwanego krakowskim Balatonem. Tworzą go dwa sztuczne jeziora powstałe w miejscu dawnych żwirowni. W lecie obowiązują płatne wstępy na obydwa jeziora.
Pałac znajduje się w południowej części Kryspinowa. Pierwszy pałac klasycystyczny (dziś w stylu manierystycznym) z charakterystycznym ryzalitem salonu wielobocznego został wybudowany prawdopodobnie pod koniec XVIII w. przez hrabiego Kryspina Żeleńskiego (1775–1853), posła do zgromadzenia reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa, który zakupił wieś Śmierdząca od rządu austriackiego. Po śmierci Kryspina pałac i cały majątek odziedziczył jego syn Wit Żeleński (1802–1873), członek Galicyjskiego Sejmu Stanowego, skarbnik Królestwa Galicji i Lodomerii. Pod koniec XIX w. pałac został przebudowany wg projektu znanego architekta Zygmunta Hendla na polecenie nowego właściciela Jana Skirlińskiego (1822–1910), który otrzymał majątek (Liszki i Śmierdzącą) w wyniku zapisu testamentowego sporządzonego przez Wita Żeleńskiego. Pałac wówczas uzyskał manierystyczny wygląd, zachowany do dziś. Po śmierci Skirlińskiego pałac został sprzedany rodzinie Suskich z Krakowa, potem przeszedł w ręce ich spadkobierców: Jaworskich, Madejsckich, Czechowiczów. Po roku 1945 w pałacu istniał Państwowy Dom Dziecka. Później pałac należał do różnych instytucji. Obecnie pałac powrócił do spadkobierców Suskich.
Na terenie wsi Kryspinów, na wysokości 220 m n.p.m. znajduje się Jaskinia Kryspinowska. Długość miejscami ciasnych korytarzy (z fragmentami zalanymi wodą) wynosi 255 m. Jest to jedna z niewielu jaskiń leżących na poziomie wód krasowych w okolicach Krakowa. W najniższych partiach jaskini występują jeziorka o głębokości dochodzącej do 2 m. Jaskinia została odkryta prawdopodobnie w wyniku eksploatacji wapienia w miejscowym kamieniołomie. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1920 r.
