Czułówek

Czułówek, wieś o charakterze rolniczym, położona przy drodze wojewódzkiej 780 jest najmniejszą, pod względem ilości mieszkańców, wsią w gminie Czernichów. Wieś powstała prawdopodobnie pod koniec XIV lub z początkiem XV w. jako nowa osada na wydzielonych gruntach Czułowa. W 1456 r. król Kazimierz Jagiellończyk, potwierdzając prawa własności benedyktynom z Tyńca, wymienił wśród dóbr klasztornych dwa Czułowy: Czulow Magna (Czułów Wielki) – dawny Czułów i Czulowek Parva (Czułówek Mały) – obecny Czułówek. Z nadania władców wsie nadwiślańskie dzierżył opat tyniecki, jeden z najbogatszych ludzi w średniowiecznej Polsce, określany jako pan pięciu miast i stu wsi. W nowożytnych czasach Czułówek należał do klucza 14 wsi dóbr benedyktyńskich, którym w imieniu opata zarządzali starostowie z dworu tynieckiego, położonego obok klasztoru. Po III rozbiorze Polski (1795 r.) majątek klasztorny został skonfiskowany, a Czułówek znalazł się w zaborze austriackim. Na przełomie XIX i XX w. wieś należała do hrabiowskiej rodziny Roztworowskich z Rybnej. Dzisiejszy Czułówek może poszczycić się ponad stuletnią szkołą podstawową, która powstała w 1902 r. dzięki fundacji (ofiarowaniu drewnianego budynku) hrabiny Heleny z Moszyńskich Roztworowskiej (1847–1907) z Rybnej, matki dramatopisarza, poety i muzyka Karola Huberta Rostworowskiego (zmarłego w 1938 r.). W 1910 r. wzniesiono murowany budynek szkolny. Obecnie pełni on nadal swoją funkcję jako Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana III Sobieskiego, istniejąca (mimo decyzji o likwidacji w 2000 r.) dzięki Stowarzyszeniu Na Rzecz Rozwoju Wsi Czułówek. Podczas II wojny światowej, w 1944 r. w szkole mieszkali Niemcy i mieli tu swój magazyn. Po ich ustąpieniu szkoła zamieniła się w sowiecki szpital wojskowy. Po wojennych zawirowaniach szkoła wznowiła działalność według nowego programu nauczania we wrześniu 1945 r. Na terenie gruntów rolnych Czułówka i okolicy znajdują się pozostałości fortyfikacji niemieckich z 1944 r.: bunkry żelazne i żelbetonowe, które wraz z rowami przeciwpancernymi (szerokości 4 m) wykopanymi na długości około 10 km, miały ochraniać Zagłębie Śląskie. Podczas przeprowadzonych częściowo prac inwentaryzacyjnych w latach 2006–2008 udało się odnaleźć na niewielkim obszarze łącznie 13 zabytkowych obiektów, które usytuowane na terenach prywatnych i pozbawione opieki, zasypywane odpadami organicznymi pochodzenia zwierzęcego (prawdopodobnie z ubojni) uległy już w dużym stopniu degradacji.