Grodzisko

Grodzisko (przysiółek miasta Skała) w gminie Skała to pełne uroku miejsce z kompleksem zabytkowych budowli, usytuowanych na skalnym cyplu nad Doliną Prądnika. Oprócz budowli z XVII w. zachowały się tutaj ziemne i kamienne resztki systemu fortyfikacyjnego dawnej średniowiecznej warowni, zbudowanej na polecenie księcia Bolesława Wstydliwego. Według Jana Długosza gród obronny w tym miejscu wzniósł książę Henryk Brodaty. Z tym miejscem, według przekazów, związana była siostra księcia Bolesława Wstydliwego Salomea, żona Kolomana, króla Halicza, która po jego śmierci wstąpiła w 1252 r. do klasztoru klarysek w Zawichoście. Zagrożone ciągłymi najazdami Tatarskimi klaryski Bolesław Wstydliwy przeniósł na prośbę Salomei do Grodziska w 1262 r. i nadał im okoliczne osady. Polecił też Salomei, aby na tym miejscu zamek potężny i obronny zbudowała, a przy nim klasztor. Prawdopodobnie wtedy stanął tu romański kościół, którego fragmenty odkryto podczas architektoniczno-archeologicznych badań w latach 1962–1971. Znaleziono wówczas ceramikę średniowieczną oraz liczne groty żelazne i ostrogi świadczące o bojach, które tu toczono w XIII w. Klaryski przeniosły się do Krakowa, gdzie ostatecznie w 1320 r. zostały osadzone przez króla Władysława Łokietka przy kościele św. Andrzeja. Warowny klasztor na Grodzisku popadł w ruinę. Grodzisko oraz przyległe osady (miasto Skała, wsie: Milonki, Zadroże, Sułkowice, Sobiesęki) pozostały własnością klasztoru klarysek aż do XIX w. W XVII w., w związku z procesem beatyfikacyjnym Salomei, zaczęto odnawiać zabudowę skalnego cypla. Zabudowa wzgórza uzyskała swą najświetniejszą postać po 1677 r. dzięki staraniom ks. Sebastiana Piskorskiego (1636–1707), czciciela Salomei i propagatora jej kultu, profesora i rektora Akademii Krakowskiej, teologa, wychowawcy synów króla Jana III Sobieskiego. Z jego inicjatywy, inwencji i gromadzonych funduszy w latach 1677–1691 powstał (zachowany do dziś) manierystyczny zespół budowli (barokowy kościół, wzniesiony na reliktach dawnej świątyni, ogrodzenie z bramkami, posągami, kaplicami-grotami, obelisk na słoniu, pustelnia bł. Salomei oraz domek prebendarza) zwany Pustelnią bł. Salomei. Obecnie barokowa Pustelnia Błogosławionej Salomei w Grodzisku należy do Diecezji Kieleckiej. Jest miejscem licznych wycieczek oraz spotkań dzieci i młodzieży przyjeżdżających na wypoczynek i spotkania formacyjne. Od 1981 r. budynek „prebendarza” został oddany pod opiekę oazy kieleckiej. Później przez kolejne lata, do 2008 r. pieczę nad Grodziskiem sprawowało Świętokrzyskie Stowarzyszenie Akademickie. Przebywały tutaj na wypoczynku letnim, zimowym oraz spotkaniach okolicznościowych liczne grupy dzieci i młodzieży z ośrodków pomocy społecznej z województwa świętokrzyskiego i małopolskiego. 28 czerwca 2008 r. Kazimierz Ryczan, biskup kielecki ustanowił nową parafię Ojców – Grodzisko z siedzibą w Grodzisku i mianował Księdza Stanisława Langnera pierwszym proboszczem.