Stanisław Dolny

Stanisław Dolny, wieś w gminie Kalwaria Zebrzydowska, położona na wysokości 280-350 m n.p.m. w zachodniej części Pogórza Wielickiego wraz ze Stanisławiem Górnym, należącym do gminy Wadowice w średniowieczu tworzyły jedną wieś Stanisław. Pierwsze wiadomości o tej wsi pochodzą z 1329 r. i dotyczą jej lokacji na terenie księstwa oświęcimskiego. Trwały podział Stanisławia na dwie części nastąpił w 1441 roku, kiedy na zlecenie króla Władysława Warneńczyka zakupiono połowę wsi i przyłączono do dóbr królewskich przynależnych do zamku Barwałd. W 1464 r. król Kazimierz Jagiellończyk wykupił ostatecznie cały klucz wsi zamku barwałdzkiego i jako królewszczyznę dziesięć lat później przekazał w dzierżawę (tenutę) Janowi Komorowskiemu. Od tego czasu, aż do rozbioru Polski w 1772 roku, wieś Stanisław Dolny dzieliła losy starostwa barwałdzkiego. Pod rządami austriackimi nastąpiła parcelacja starostwa barwałdzkiego i jego wyprzedaż w drodze licytacji. Integralnymi częściami Stanisławia Dolnego są przysiółki: Czerna, Dolany (część miejscowości), Draboż, Kępki, Sołtystwo, Sosnówka (część miejscowości), Zagórze, Zastawiska.