Libiąż

Libiąż (ok. 18000 mieszk.) położony jest w powiecie chrzanowskim na pograniczu Kotliny Oświęcimskiej (Dolina Górnej Wisły), Wyżyny Śląskiej (Pagóry Jaworznickie) oraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (Grzbiet Tenczyński i Rów Krzeszowicki). Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Pierwsze, podane przez Jana Długosza, informacje na temat Libiąża dotyczą przekazania w połowie XIII w. wsi Libiąż Wielki i Libiąż Mały klasztorowi benedyktynek w Staniątkach. Leżące na pograniczu śląsko-małopolskim tereny obecnego miasta wielokrotnie zmieniały właścicieli. O przynależności tego obszaru do ziemi krakowskiej świadczy kultura duchowa (gwara, obrzędy) oraz materialna (budownictwo, stroje ludowe) tutejszych mieszkańców. Do XIX w. Libiąż był osada rolniczą. Szybki rozwój miejscowości nastąpił na przełomie XIX i XX w. wraz z odkryciem złóż węgla kamiennego i budową linii kolejowej Kraków – Wiedeń. Uruchomienie w 1907 r., istniejącej do dzisiaj, kopalni Janina spowodowało znaczny napływ ludności i w efekcie przyczyniło się do uzyskania przez Libiąż praw miejskich w 1969 r. Obecnie Libiąż jest miastem przemysłowym, obok zakładu górniczo-energetycznego „Janina”, działają tutaj również: odkrywkowa kopalnia dolomitu Libiąż, wytwórnia kostki brukowej „Libet” oraz producent okien z PCV „Termoplast”. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja dogodne położenie w pobliżu Krakowa i Katowic oraz dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna. Przez teren miasta przebiega droga wojewódzka nr 933 łącząca Libiąż z autostradą A4 (trasa państwowych i międzynarodowych delegacji jadących w kierunku Oświęcimia) oraz droga wojewódzka nr 780. W ostatnich latach w ramach poprawy wizerunku miasta powstał m.in. Park Młodości przy os. Flagówka oraz Aleja Jana Pawła II. Warty uwagi jest wybudowany w 1912 r. z inicjatywy ks. Franciszka Pietrzykowskiego, według projektu krakowskiego architekta Teodora Talowskiego, neogotycki kościół Przemienienia Pańskiego. Istnieje niewielkie Społeczne Muzeum Regionalne im. Olgi Cygankiewicz.
W południowej części Libiąża znajduje się wzniesienie Kaniówka (Kaniowa, 313 m n.p.m.), często błędnie nazywane Karpiówką. Nazwa dzierżawcza Kaniowa lub Kaniówka pochodzi od nazwiska Kania. Wzniesienie leży w obrębie Pagórów Libiąskich należących do Pagórów Jaworznickich. Na wylesionym szczycie, będącym bardzo dobrym punktem widokowym, dla upamiętnienia 25 lat pontyfikatu Jana Pawła II wzniesiono okazały krzyż. Na stokach wzgórza występują ciepłolubne gatunki roślin m.in. głowienka wielkokwiatowa i dziewięćsił bezłodygowy.
Kopalnia Węgla Kamiennego Janina
W 1907 r. francuskie towarzystwo akcyjne zakończyło budowę kopalni węgla kamiennego Janina w Libiążu. Według legendy nazwano ją imieniem pięknej pasterki, której pomnik znajduje się w niewielkim parku na Placu Zwycięstwa (w pobliżu kościoła pw. Przemienienia Pańskiego). Do wybuchu II wojny światowej zakład znajdował się w rękach kapitału francuskiego. Podczas wojny władze okupacyjne zorganizowały na terenie kopalni jeniecki obóz pracy, przekształcony następnie w obóz pracy przymusowej podlegający obozowi koncentracyjnemu w Oświęcimiu. W 1945 r. kopalnię upaństwowiono. W 2005 r. z połączenia Zakładów Górniczo Energetycznych Janina i Zakładów Górniczo Energetycznych Sobieski Jaworzno III sp. Z o. o. powstał Południowy Koncern Węglowy SA.
Co roku w dniu 4 grudnia (Barbórka) można grupowo zwiedzać sztolnię na terenie Zakładu Górniczego Janina (ul. Górnicza, tel. 32 627 06 63)