Zarzyce Wielkie

Zarzyce Wielkie położone na prawym brzegu rzeki Skawinki (Cedron) w zachodniej części Pogórza Wielickiego, aż do końca XVIII w. były integralną częścią wsi Leńcze i miały razem z nią wspólną historię. Zarzyce zaczęły wyodrębniać się od macierzystej wsi już w drugiej połowie XIII w. kiedy rzeka Skawinka stała się rzeką graniczną pomiędzy Śląskiem (północna część) a Małopolską - ziemia krakowska (część południowa). W XV w. część północna Leńcz była własnością prywatną, część południowa Leńcz, czyli Zarzyce Małe i Wielkie była królewszczyzną włączoną do niegrodowego starostwa lanckorońskiego. Ten "zarzeczny" obszar wsi nazywano Leńczami Średnimi, ale jednak będącymi częścią Leńcz. Dopiero w XIX wieku zostały wydzielone pod nazwą Zarzyce (Małe i Wielkie).
Dwór w Zarzycach Wielkich - obecnie Dom Wycieczkowy "Dwór", został przystosowany do działalności hotelarsko-turystycznej państwa Walinowiczów. Budynek dworu został wzniesiony prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX w. przez rodzinę Bodurkiewiczów. Na początku XX w. jako właściciele dworu wymieniani są R. Kuczyński i J. Rybicki. W okresie międzywojennym dwór powrócił do rodziny Bodurkiewiczów. Kolejnym właścicielem, poprzez koligacje rodzinne, został doktor Adam Klimała, związany podczas wojny z działalnością konspiracyjną. Po wojnie, na początku lat siedemdziesiątych XX w., dwór od Klimałów kupił Mieczysław Wilanowicz, którego potomkowie są właścicielami do dzisiaj.
Willa "Mądrzykówka" usytuowana wśród drzew we wschodniej części wsi Zarzyce Wielkie w okresie II wojny światowej odegrała bardzo ważną rolę konspiracyjną, o czym informuje umieszczona na budynku tablica pamiątkowa, murowana 17 września 1989 r. Tablicę wykonał pochodzący z Leńcz Bronisław Chromy, znany artysta rzeźbiarz, twórca wielu rzeźb plenerowych zrealizowanych w kraju i zagranicą. Willa przed i podczas II wojny światowej należała do rodziny Mądrzyków, zaangażowanych w działalność konspiracyjną. Andrzej Mądrzyk, inżynier kolejowy, udostępnił swoją willę konspiracyjnej organizacji ZWZ (Związek Walki Zbrojnej przekształcony w Armię Krajową) dla rannych i chorych partyzantów. W Mądrzykówce mieściła się główna kwatera dowódcy IV Batalionu XII Pułku Piechoty AK Ziemi Wadowickiej, kapitana Władysława Wojasa, ps. "Dąb". IV Batalion XII PPAK wszedł w skład powołanej przez naczelne dowództwo AK grupy operacyjnej "Śląsk Cieszyński" pod dowództwem generała brygady, Brunona Olbrychta, ps. "Olza". W Mądrzykówce odbywały się też narady sztabowe dowódców oddziałów i XII PPAK. W 1944 r. od marca do końca września wydawano tutaj "Tygodnik Ludowy" - pismo "Batalionów Chłopskich". 6 listopada 1944 r. podczas pacyfikacji wsi: Leńcze, Podolany, Zarzyce Małe i Zarzyce Wielkie, Niemcy po odkryciu w Mądrzykówce materiałów konspiracyjnych (drukarki, powielacze, druki) aresztowali Andrzeja Mądrzyka, ps. "Twardy" i jego córkę Olgę, ps. "Luna", łączniczkę AK. Zostali oni wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i tam prawdopodobnie zginęli. Uratowała się jedynie żona Andrzeja, Anna ps. "Czarna", będąca w tym czasie w Krakowie (oficer do spraw sanitarnych), która po wojnie sprzedała willę "Mądrzykówka" i wyprowadziła się do Krakowa. Obecnie dom jest w rękach właścicieli prywatnych.