Trzebinia

Miasto Trzebinia (20 000 mieszk.) położone jest w powiecie chrzanowskim na pograniczu Niecki Dulowskiej, Pagórów Myślachowickich oraz Pagórów Jaworznickich. Miejscowość jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Trzebinia oraz ważnym węzłem komunikacyjnym (drogi: krajowa nr 79, wojewódzka nr 791 i autostrada A4, linie kolejowe: z Krakowa do Katowic oraz z Trzebini do Oświęcimia) Już w średniowieczu w okolicach obecnej Trzebini rozpoczęto eksploatację rud ołowiu z domieszką srebra. W 1415 r. ówczesny właściciel tych terenów, krakowski mieszczanin Mikołaj Klaus Kesinger, otrzymał od króla Władysława Jagiełły przywilej na eksploatację rud metali. Kolejni dzierżawcy i właściciele (potomkowie Kesingera, Morsztynowie, Beckowie, Trzebińscy, Szembekowie) intensywnie rozwijali ośrodek górniczy. Miejscowość dwukrotnie otrzymała prawa miejskie (w XVIII i na początku XIX w.). Największy rozkwit gospodarczy przypadł na przełom XIX i XX w. Trzebinia, postrzegana jako miasto przemysłowe, zmienia w ostatnich latach swój wizerunek. Podjęto m.in. inicjatywę wypromowanie dwunastu Zielonych Pereł Trzebini. Nie brak w okolicy terenów rekreacyjnych: Zalew Chechło, Balaton, Puszcza Dulowska. W mieście znajduje się murowany Dwór Zieleniewskich z XVIII w., stara kupiecka synagoga oraz cmentarz żydowski. Funkcjonuje muzeum z ekspozycją poświęconą historii rozwoju trzebińskiego przemysłu. Pielgrzymów przyciąga, będące jednym z obiektów na międzynarodowym szlaku maryjnym, Sanktuarium MB Fatimskiej. Przez miejscowość przebiegają turystyczne szlaki piesze i rowerowe oraz Szlak Miejsc Papieskich na Ziemi Chrzanowskiej.
Zielone Perły Trzebini
W latach 2001–2003 na zlecenie Urzędu Miasta w Trzebini kustosz Muzeum w Chrzanowie i zarazem autor przewodnika po ziemi chrzanowskiej „Więcej niż Jura”, Piotr Grzegorzek, opracował serię folderów pod zbiorowym tytułem Zielone Perły Trzebini. Promocja wybranych, ciekawych pod względem przyrodniczym miejsc ma się przyczynić do zmiany wizerunku Trzebini, postrzeganej najczęściej jako miasto przemysłowe. Na liście Zielonych Pereł Trzebini znalazły się: Park w Młoszowej, Bartoska, Ostra Góra, kamieniołom Bialny Dół, martwica karniowicka, Bożniowa Góra, rzeka Kozi Bród, Cisowe Skały, Mysowa Góra i Wilcza Góra, użytek ekologiczny Podbuczyna, zatopiony kamieniołom Balaton oraz skałka triasowa w Bolęcinie.
Bożniowa Góra (402 m n.p.m.), położona na terenie Trzebini, w obrębie Pagórów Myślachowickich (fragment Wyżyny Olkuskiej), zbudowana jest głównie z permskiego zlepieńca myślachowickiego. Wylesiony szczyt, zwieńczony w 2000 r. krzyżem milenijnym, jest bardzo dobrym punktem widokowym. Na stokach wzgórza występują objęte ochroną ciepłolubne gatunki roślin m.in. dziewięćsił bezłodygowy, goryczuszka orzęsiona, centuria pospolita. Wzniesienie jest wykorzystywane przez paralotniarzy. Bożniowa Góra została uznana za jedną z dwunastu Zielonych Pereł Trzebini.