Sidzina

Duża, ale mocno rozczłonkowana wieś (ok. 3200 mieszkańców) położona w dolinie potoku Sidzina i jego dopływów, u południowo-wschodnich podnóży pasma Policy. Według legendy początki wsi są związane z niejakim Miłoszem, synem Władysława Łokietka z nieprawego łoża, uczestnikiem buntu wójta Alberta w 1310 r. Osądzony, a następnie ułaskawiony przez ojca, Miłosz został osadzony w niedostępnych górskich lasach, gdzie założył wieś (zwaną pierwotnie Miłoszowem). Późniejsza nazwa ma związek z istniejącym tu wtedy stawem porośniętym sitowiem, nad którym ponoć Miłosz pobudował zamczysko „Nad Siciną” (sitowiem). Natomiast pierwszy historyczny dokument dotyczący Sidziny pochodzi dopiero z 1563 r. Do I rozbioru wieś należała do starostwa lanckorońskiego, a potem została przejęta przez skarb austriacki. Podobnie jak większość wsi w okolicy, w 1839 r. dobra te nabył hrabia Filip Saint-Genois d’Anneacourt, którego syn Maurycy w 1878 r. odsprzedał wieś Albrechtowi Habsburgowi z Żywca. Po odzyskaniu niepodległości Habsburgowie zagrożeni konfiskatą przekazali ziemię w 1924 r. Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Drugie podanie dotyczące historii wsi mówi o potyczce (zbrojnym oporze), jaką jej mieszkańcy stoczyli z najeźdźcami szwedzkimi w 1655 r. Poległych Szwedów, jako innowierców, pochowana na skraju wsi na tzw. Lipowych Kamieńcach (w latach 60-tyvch XX w. ustawiono tam krzyż). Za waleczna postawę król Jan Kazimierz przesłał mieszkańcom Sidziny list z podziękowaniem i …cztery sadzonki dębu. Trzy dęby posadzono na polu bitwy, a czwarty po kościołem w centrum, na mogile poległych chłopów. Rosną do dziś, są pomnikami przyrody i ozdobą wsi. W czasie II wojny światowej w pobliżu Sidziny przebiegała granica pomiędzy Generalną Gubernią, a Słowacją. Niemcy utworzyli we wsi dwie placówki graniczne – jedną w Bińkówce niedaleko skansenu (obecnie …Dom Wczasów Dziecięcych), drugą w domu zakonnym sióstr służebniczek NMP na Roli Trzopowej. W centrum wsi znajduje się kościół parafialny św. Mikołaja z 1825 r. w tzw. stylu józefińskim. W bocznym ołtarzu słynący łaskami obraz Sidzińskiej Madonny. Wizerunek powstał nie później niż w XV w., prawdopodobnie w …Dubrowniku. Według tradycji przywiózł go św. Metody w czasie swojej misji na Morawy, skąd w wianie księżniczki Dubrawy (żony Mieszka I) trafił na ziemie polskie. Stanowiąc rodowa własność Piastów został w końcu przez Władysława Łokietka przekazany jego synowi Miłoszowi – legendarnemu założycielowi Sidziny. Kult tego wizerunku Matki Bożej jest udokumentowany w Sidzinie już od XVI w. W czasie wojen religijnych na sąsiedniej Orawie pielgrzymowali tu katolicy prześladowani przez protestantów. Początkowo obraz był w kaplicy cmentarnej, a dopiero w I poł. XIX w. został uroczyście przeniesiony do nowowy budowanego kościoła. Szlak niebieski przechodzi obok kościoła i dębu oraz obelisku z 1963 r. upamiętniającego 400-lecie udokumentowanej lokacji wsi. Tu także zaczyna się szlak zielony (drogowskazy), a główny przystanek autobusowy w centrum wsi nosi tradycyjnie nazwę Sidzina-dąb.