Mszana Dolna

Miasto Mszana Dolna w Beskidzie Wyspowym jest siedzibą gminy. Położone jest w zlewni rzeki Raby, w oknie tektonicznym (obszar, na powierzchni którego doszło do rozcięcia płaszczowiny, wskutek czego odsłoniły się utwory geologiczne pochodzące ze starszych epok). Mszanę Dolną otaczają masywy: Lubogoszcz, Czarny Dział, Luboń Wielki i Szczebel. Pochodzenie nazwy Mszana wiąże się ze słowem mech lub, według innych przekazów, z płynącą tu rzeką Mschena. Mszana lokowana była w połowie XIV w. przez Kazimierza Wielkiego. Pod koniec XIV w., edyktem Władysława Jagiełły, uzyskała prawa miejskie, które w XV w. straciła. Bezlitośnie obszedł się z nią również wiek XVII, kiedy podczas potopu szwedzkiego została doszczętnie zniszczona. W 1714 r. złupili ją Moskale. Ponowny rozwój miejscowości rozpoczął się w połowie XIX w. Zaczęły działać: tartak parowy, zakład mebli giętych, fabryka konserw rybnych i wytwórnia nawozów z mielonych kości. Podczas II wojny światowej życie straciło 1/3 mieszkańców, w tym wielu Żydów. W pobliżu ulic Kościuszki i Mroza istnieje do dziś mogiła 881 Żydów z Mszany i okolic, zamordowanych przez hitlerowców 19 sierpnia 1943 r. Ponownie prawa miejskie Mszana Dolna uzyskała dopiero w 1952 r. Wśród ważniejszych obiektów na terenie miasta na uwagę zasługują kościół parafialny oraz dwór. Kościół pw. św. Michała Archanioła zbudowany został w stylu neogotyckim w latach 1900–1901. Najstarszym zabytkiem w świątyni jest kamienna kropielnica z 1698 r. Dwór zachował się wraz z otulającym go rozległym parkiem oraz zabudowaniami. Ostatnimi jego właścicielami byli Krasińscy. Przed II wojną światową budynek, nawiązujący stylem do tradycyjnych polskich form, został przebudowany na modłę angielską, co zupełnie zmieniło jego charakter. Obecnie w dworze mieści się siedziba Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego. W parku zachowały się drzewa pomnikowe, m.in. lipa o obwodzie około 6 m.