Rudno

Rudno, wieś w gminie Krzeszowice, położona w obrębie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, powstała jako osada służebna zamku Tenczyn. Budowę zamku (drewnianego grodu z kamienną wieżą) na najwyższym wzniesieniu (starym wulkanie) Garbu Tenczyńskiego rozpoczął zapewne w XIII /XIV w. Nawój z Morawicy herbu Topór (zmarły w 1304 r.) kasztelan krakowski. Jego syn Andrzej (zmarły w 1368 r.), podkomorzy i kasztelan krakowski, który przybrał nazwisko Tęczyński, był już właścicielem wielu wsi. To właśnie jemu przypisuje się budowę kamiennej rycerskiej warowni. Pierwszą wzmiankę o wsi i zamku znajdują się w testamencie z 1402 r. Jana Tęczyńskiego (zmarłego do 1405 r.), kasztelana krakowskiego, zaufanego doradcy królowej Jadwigi i wykonawcy jej testamentu. Po bitwie pod Grunwaldem (1410 r.) w zamku trzymano jeńców krzyżackich. W XVI w. częstymi gośćmi zamku byli Mikołaj Rey i Jan Kochanowski. Około 1570 r. Jan Tęczyński przebudował stary zamek w renesansową rezydencję z nowymi skrzydłami zamkowymi i dziedzińcem ozdobionym krużgankami. Na początku XVII w. Jan Magnus Tęczyński herbu Topór (1579–1637), wojewoda krakowski, ostatni męski potomek rodu Tęczyńskich (jego synowie Gabriel, Krzysztof i Stanisław tragicznie zmarli przed jego śmiercią) otoczył zamek zewnętrznymi umocnieniami obronnymi, przekształcając go w nowoczesną twierdzę bastejową. Po nim zamek odziedziczyła córka Izabela i wniosła go w wianie poślubionemu Łukaszowi Opalińskiemu. Podczas potopu szwedzkiego (1655–1656) zamek i wieś zniszczyli Szwedzi. W drodze koligacji rodzinnych dobra tęczyńskie przeszły na Lubomirskich, którzy odbudowali zamek i w nim zamieszkali. Poprzez dalsze koligacje właścicielami byli Sieniawscy, Czartoryscy, a od 1816 do 1945 r. Potoccy. W kompletną ruinę zaczął popadać po wielkim pożarze (1768), spowodowanym uderzeniem pioruna. W 1787 r. ruiny zamku zwiedzał król Stanisław August Poniatowski. Po 1949 r. zamek był konserwowany jako trwała ruina.