Sułoszowa

Sułoszowa, wieś gminna, jedna z największych w okolicach Krakowa i najdłuższych wsi w Polsce, rozbudowana jest w Dolinie Prądnika na długości około 9 kilometrów. Swoją historią sięga głębokiego średniowiecza. Być może nazwa wsi związana jest, z imieniem Sułosz lub Sulisław, używanym w XII i XIII w. Nazwa wsi pojawia się pierwszy raz w dokumencie z 1315 r., wydanym przez Władysława Łokietka, dotyczącym nadania niejakiemu Mikołajowi lasu ze wsią Sułoszowa. Historia Sułoszowej powiązana jest z właścicielami zamku w Pieskowej Skale. W 1791 r. wieś liczyła 2140 mieszkańców, 381 chałup, 2 folwarki, 3 karczmy, a nad Prądnikiem był tartak i 4 młyny. Wieś zachowała średniowieczny układ przestrzenny z charakterystycznymi starymi domami (wypierane przez nowszą zabudowę) wciśniętymi między skały. Z licznych niegdyś młynów pozostały jedynie relikty. Do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego został zapisany kościół i dwie zagrody: zagroda nr 216 zwana Orczykówką z domem mieszkalnym (rekonstrukcja w latach dziewięćdziesiątych XX w.) i zachowanymi budynkami gospodarczymi (obora, stajnia z chlewem, dwie stodoły, spichlerz, spichlerzyk ) oraz zagroda nr 375: dom z oborą, stajnia, chlew i wiata – zabudowane w czworoboczny okół.
Kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusa i św. Wawrzyńca w Sułoszowej został wzniesiony w latach 1933–1939, wg wcześniejszego projektu architekta Jana Sas-Zubrzyckiego i architekta Stefana Szyllera. Poprzednio na tym miejscu stał kościół z lat 1873–1884, a wcześniej gotycki z początku XIV w. Eklektyczny, murowany z kamienia i cegły kościół posiada jedną wysoką wieżę oraz dwie kaplice nakryte kopułami z latarniami. We wnętrzu większość wyposażenia pochodzi z XX w. Do najcenniejszych jego elementów należą: chrzcielnica barokowa oraz umieszczony w ołtarzu kaplicy barokowy krucyfiks, dawniej otoczony miejscowym kultem. Poniżej kościoła znajduje się główne źródło rzeki Prądnik.
W Sułoszowej na prywatnej posesji, około 200 m poniżej kościoła parafialnego znajduje się główne źródło Prądnika. Jest to źródło szczelinowe o charakterze wywierzyska. Należało kiedyś do najbardziej wydajnych i najpiękniejszych w Dolinie Prądnika. W 1969 r. zostało ujęte do celów pitnych, co spowodowało w latach osiemdziesiątych XX w. zanik odpływu wody ze źródła, ponieważ przesyłano ją za pomocą pompy do sieci wodociągowej. W 1990 r., kiedy do użytku mieszkańców oddano dwie studnie głębinowe, zaprzestano pobierać wodę ze źródła, które obecnie nie ma stałego odpływu. W wodach źródlanych górnej części zlewni Prądnika badania hydrochemiczne, przeprowadzone w latach 2001–2002 wykazały znaczne średnie stężenie azotanów i fosforanów. W źródłach Prądnika stwierdzono również podwyższoną zawartość miedzi i manganu.