Polski
English
Deutsch
Świątniki Górne – miasto i siedziba gminy miejsko-wiejskiej, położone są w południowej części powiatu krakowskiego, na Pogórzu Wielickim. Wieś, a potem miasto rozwinęło się z małej osady, sięgającej czasów przedpiastowskich. Po założeniu w 1000 r. biskupstwa krakowskiego Świątniki, zwane wówczas Górkami, stały się osadą służebną katedry wawelskiej, a mieszkańcy osady zaczęli nosić godne miano świątników wawelskich. Do ich zaszczytnych obowiązków w katedrze należała służba kościelna, pilnowanie porządku, dzwonienie (m.in. dzwonem Zygmunta w późniejszym okresie). Licznymi przywilejami mieszkańców wsi obdarzyła królowa Jadwiga, która, według legendy, jadąc z Węgier do Krakowa zobaczyła po raz pierwszy z świątnickiego wzgórza królewskie miasto. Z wielkiej radości nadała mieszkańcom wsi przywilej, zwalniający ich od opłat i zezwalający po wieczne czasy na obsługę katedry wawelskiej. To wydarzenie nadało wsi kolejną nazwę Świątnicze Górki.
Pierwsze zachowane wiadomości o wsi zostały zapisane przez Jana Długosza w jego Liber beneficiorum. Świątniki zasłynęły w Polsce, a także za granicą z tradycji ślusarskich. Już za czasów jagiellońskich istniała tutaj ludwisarnia i mała huta. Na przełomie XVI i XVII w., kiedy biskup krakowski, kardynał Jerzy Radziwiłł, sprowadził włoskich rusznikarzy, Świątniki stały się jedną z największych manufaktur zbrojeniowych południowej Polski, ośrodkiem o charakterze płatnersko-ślusarskim. Płatnerze specjalizowali się w produkcji broni siecznej oraz uzbrojenia ochronnego. Pod koniec XVIII w., gdy zbroje i szable wyszły z użycia, świątnickie warsztaty zaczęły produkować kłódki i zamki, odznaczające się oryginalną i skomplikowaną konstrukcją.
Po I rozbiorze Polski w 1772 r. austriackie władze zaborcze zniosły zależności służebne wobec katedry, a wieś przeszła na własność państwa. Ogromnym ciosem dla mieszkańców wsi, który uderzył w ich materialną stronę życia oraz w rzemiosło lokalne, był wielki pożar Świątnik w nocy z 23/24 listopada 1889 r. Spłonęło wtedy kilkadziesiąt domów mieszkalnych, w których ulokowane były warsztaty i kuźnie ślusarskie, a wraz z nimi narzędzia ślusarskie. W 1888 r. założono w Świątnikach Cesarsko-Królewską Szkołę Ślusarską, kształcącą młodzież w kierunku kowalstwa artystycznego, ślusarstwa i kłódkarstwa. Szczytowy rozwój ślusarstwa w Świątnikach nastąpił w okresie międzywojennym. Powstało wówczas kilka spółek przemysłowych. Po II wojnie światowej w ich miejsce powołano w 1950 r. Spółdzielnię Pracy Metalowców „Przyszłość”, która istnieje do dziś i jest jedną z największych firm tego typu w Polsce południowej.
Świątniki Górne uzyskały prawa miejskie w 1997 r. Od 2001 r. w Świątnikach istnieje Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły. W mieście działa Stowarzyszenie Przyjaciół Świątnik Górnych, powołane w 2000 r., którego głównym celem jest kultywowanie bogatych tradycji dziedzictwa kulturowego Świątnik Górnych i zachowanie tych wartości dla przyszłych pokoleń.
Kościół św. Stanisława Bpa Męczennika w Świątnikach Górnych, pseudoromański, budowany w latach 1846–1856, jest kopią kościoła w Debreczynie na Węgrzech. Jego plany przywieźli świątniccy handlarze kłódek. Wcześniej był w Świątnikach modrzewiowy kościółek postawiony w centrum wsi na skrzyżowaniu dwóch gościńców królewskich, należący do parafii w Mogilanach. Budowę kościoła rozpoczęto po ustanowieniu (1846 r.) we wsi kapelani lokalnej, niezależnej od parafii w Mogilanach. Uroczyste poświęcenie świątyni obyło się 27 czerwca 1858 r. podczas wizyty duszpasterskiej biskupa Diecezji Tarnowskiej ks. Alojzego Pukalskiego. Podczas konsekracji umieszczono w ołtarzu głównym relikwie świętych Fortunata i Felicyta, a kościołowi nadano patrona św. Stanisława. Około roku 1880 parafia świątnicka otrzymała w darze od Kapituły Krakowskiej neogotycki ołtarz z ciemnego dębu. Wcześniej stanowił on własność ks. profesora Karola Teligi, rektora UJ i bliskiego przyjaciela świątników. W 1888 r., zarządzeniem cesarza Franciszka Józefa I, kapelania świątnicka została przekształcona w parafię.
Największą ozdobą wnętrza kościoła są dwa ołtarze wawelskie z XVIII w., wykonane przez włoskiego architekta Franciszka Placidiego (1710–1782). Zostały przywiezione do Świątnik w 1905 r. przez ówczesnych świątników katedralnych. W pierwszym znajduje się wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego, drugi zawiera obraz Matki Bożej Wawelskiej, zwanej Świątnicką (XVI w.). W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Wskrzeszenie Piotrowina, namalowany przez Walerego Eliasza Radzikowskiego w 1860 r. W latach 1925–1927 przeprowadzono generalny remont kościoła. Nadbudowano wieże, podnosząc je o 3,5 m i zmieniono pokrycie dachowe. Wnętrze uzyskało nową polichromię, wykonaną przez Mieczysława Różańskiego i projektowane przez niego witraże. Kolejny remont kościoła wykonano w latach 1983–1984. Wnętrze ozdobiono polichromią z elementami roślinnymi i regionalnymi Zygmunta Wiglusza, odnowiono ołtarz główny. Na specjalne zamówienie wykonano figury patronów parafii – św. Stanisława i św. Królowej Jadwigi, które stanęły przed głównym wejściem.
Cmentarz parafialny w Świątnikach Górnych, położony na zboczu, został założony w 1846 r., równocześnie z budową kościoła. W zabytkowej części cmentarza, na ciekawych architektonicznie starych nagrobkach widnieją nazwiska zasłużonych dla Świątnik osób, znanych nauczycieli świątnickich szkół, duchownych związanych z parafią, sióstr służebniczek i ojców bonifratrów. Wśród pochowanych są również uczestnicy Powstania Krakowskiego (1846), Powstania Styczniowego (1863), są groby legionistów, a także poległych w wojnie polsko-bolszewickiej (1920) oraz żołnierzy I i II wojny światowej. W centralnej części cmentarza znajduje się powstańczy krzyż z 1863 r. Co roku w dniu Wszystkich Świętych pod krzyżem koncertuje reprezentacyjna orkiestra dęta miasta i gminy Świątniki Górne. Nad starymi grobami góruje rzeźba nagrobna z 1865 r. – figura Matki Bożej, owiana miejscową legendą, związaną z pożarem Świątnik nocą 23 października 1889 r., w którym spłonęło 60 gospodarstw. Według legendy, ludzie uciekający przed szalejącym żywiołem, schroniwszy się na cmentarzu, gorliwie modlili się przy figurze do Matki Bożej, prosząc o ocalenie. W tym momencie Najświętsza Panienka odwróciła głowę w stronę płonącej wsi, a z nieba lunął deszcz gasząc płomienie. Od tej pory do dnia dzisiejszego cmentarna figura Matki Bożej z twarzą odwróconą w stronę centrum Świątnik, cieszy się szczególną czcią. Wiele lat po pożarze jeden z mieszkańców, niejaki Wilkosz, wyznając księdzu grzechy na łożu śmierci przyznał się do podpalenia stodoły Kotarby-Filamusa, jednego z najbogatszych mieszkańców Świątnik, od której zapaliły się domostwa.
Obok cmentarza stoi pomnik „Synom tej Ziemi”, o pełnej nazwie „WSZYSTKIM TYM, KTÓRYM BÓG, HONOR, OJCZYZNA – BYŁY CENNIEJSZE NIŻ ŻYCIE - SYNOM TEJ ZIEMI”. Poświęcony został bohaterskim Świątniczanom, poległym w wojnach, powstaniach (od wojen napoleońskich, poprzez powstania narodowe, wojnę polsko-bolszewicką, aż po II wojnę światową), którzy spoczywają poza rodzinną miejscowością. Realizacja monumentalnego pomnika była możliwa dzięki staraniom Stowarzyszenia Przyjaciół Świątnik Górnych. Pomnik – dzieło znakomitego rzeźbiarza, Czesława Dźwigaja, jest wielopostaciową kompozycją rzeźbiarską spiętą pierścieniem zwieńczonym orłem zrywającym się do lotu, który jest nawiązaniem do patriotycznej biżuterii (m.in. pierścień z orłem w koronie) noszonej przez Polaków, zwłaszcza w okresie zaborów. W centralnej części kompozycji, pod płaszczem górującej postaci królowej Jadwigi (wg tradycji obdarzyła Świątniczan wolnością i przywilejami) kryją się postacie związane w symboliczny sposób z historią Świątnik. Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie pomnika przez Kardynała Franciszka Macharskiego odbyło się, w towarzystwie Kompanii Honorowej Wojska Polskiego, licznie przybyłych gości oraz mieszkańców, w Święto Niepodległości – 11 listopada 2000 r.
Dawna Cesarsko-Królewska Szkoła Ślusarska w Świątnikach Górnych została założona z inicjatywy Galicyjskiej Izby Przemysłowo-Handlowej i posłów galicyjskiego sejmu. Biorąc pod uwagę tradycje ślusarskie wsi i celowość podniesienia kwalifikacji w sztuce ślusarskiej miejscowych rzemieślników, do poziomu technicznego i technologicznego Prus i Austrii oraz ich umiejętności w stosowaniu narzędzi i obsłudze nowoczesnych maszyn, rząd austriacki wyraził zgodę na jej otwarcie. Uroczyście otwarta 20 września 1888 r. Cesarsko-Królewska Zawodowa Szkoła Ślusarska, mająca kształcić młodzież w kierunku kowalstwa artystycznego, ślusarstwa i kłódkarstwa, tymczasowo została ulokowana w dwóch miejscach: warsztaty szkolne w parterowej części domu Józefa Słomki (dziś ul. Bielowicza 15), a nauki teoretyczne w domu „na Wyspie” (Wstronie).. Pierwszym dyrektorem szkoły został inż. Kazimierz Bruchnalski (1861–1954) z politechniki lwowskiej. Nowy budynek szkolny (obecnie przy ul. K. Buchnalskiego) powstał w latach 1892–1894 wg projektu Józefa Sarego (1850–1929), architekta, wiceprezydenta Krakowa. Znalazły się w nim sale wykładowe, muzeum szkolne rzemiosła artystycznego, izba wypoczynkowa werkmistrzów, kancelaria dyrektora i jego prywatne mieszkanie. W osobnym pomieszczeniu znajdowała się maszyna parowa, która dawała prąd elektryczny, napędzający maszyny warsztatów oraz oświetlający główny budynek. Budynek warsztatów składał się z dużej sali ze stołami ślusarskimi, hali z obrabiarkami, kuźni z kilkoma ogniskami kowalskimi i młotem, szlifierni i hali, w której galwanizowano i pokrywano metal niklem, miedzią lub srebrem. Szkoła posiadała centralne ogrzewanie, wodociąg oraz łaźnie z natryskami. Budynek zdobi umieszczony na nim orzeł, kuty w metalu, wykonany w 1912 r. przez nauczyciela szkoły, Stanisława Kwintowskiego (1873–1952), który wraz z uczniami wykonał również w 1911 r. żelazną bramę szkolną, zawierającą ponad 20 kutych róż. W 1999 r. gmina postanowiła urządzić w zabytkowym gmachu szkoły gimnazjum. Zburzono zabytkowe warsztaty z dziewiętnastowieczną kuźnią, które przeszkadzały władzom gminy w rozbudowie kompleksu szkolnego. Zabytkowe maszyny gmina sprzedała lokalnym rzemieślnikom. Część z nich wróciła do Muzeum Ślusarstwa. Szkoła ślusarska pod różnymi nazwami istniała do 2003 r., kiedy zakończyły naukę ostatnie klasy. Obecnie w dawnej szkole mieści się Muzeum Ślusarstwa oraz Zespół Szkół im. Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych, ulokowane w dawnej C.K. Szkole Ślusarskiej, zostało powołane decyzją Rady Miasta 10 grudnia 2008 r. Korzeniami sięga XIX w., kiedy to w 1892 r. zostało założone przez inż. Kazimierza Bruchnalskiego Muzeum Rzemiosła Ślusarskiego na terenie C.K Szkoły Ślusarskiej. W kolejnych latach powiększano zbiory, dokonując zakupów XVII i XVIII wiecznych kłódek, zamków i wyrobów kutych. W 1910 r. muzeum szkolne liczyło już około 200 egzemplarzy. W tej formie muzeum działało do 1939 r. Podczas wojny większość zbiorów ukradli Niemcy, a po wojnie również część eksponatów zaginęła i potrzeba było czasu oraz zaangażowanych osób by na nowo stworzyć instytucję gromadzącą pamiątki związane z bogatą historią regionu. Dokonał tego Marcin Mikuła (1909–1989), który przybył do Świątnik w latach dięćdziesiątych XX w. i zafascynowany historią i tradycjami świątnickiej ziemi, osiadł tu na stałe. W 1970 r. dzięki życzliwości Romana Stramy, ówczesnego prezesa Spółdzielni Metalowców „Przyszłość”, stworzył przy świetlicy tej instytucji „Świątnicką Izbę Regionalną”, w której udało się zgromadzić obszerne zbiory eksponatów, związanych z kłódkarstwem, etnografią, kowalstwem, ślusarstwem oraz służbą wawelską. W 2001 r. spółdzielnia "Przyszłość" przekazała eksponaty Urzędowi Miasta w Świątnikach Górnych, który podjął decyzję o utworzeniu Muzeum Regionalnego na terenie historycznego budynku Szkoły Ślusarskiej – obecnie, od 2008 r. Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych. Zbiory muzealne obejmują: dział dokumentów, kolekcje zabytkowych kłódek i narzędzi ślusarskich, oraz przedmioty związane z etnografią terenu Świątnik. Najcenniejszą część zbiorów stanowią pamiątki związane z pracą świątników wawelskich. Szczególnie cenny jest obraz „Portret świątnika katedry Wawelskiej Stanisława Synowca” namalowany przez Leona Wyczółkowskiego. Unikatem również jest strój świątnika katedry Wawelskiej.
Pierwsze zachowane wiadomości o wsi zostały zapisane przez Jana Długosza w jego Liber beneficiorum. Świątniki zasłynęły w Polsce, a także za granicą z tradycji ślusarskich. Już za czasów jagiellońskich istniała tutaj ludwisarnia i mała huta. Na przełomie XVI i XVII w., kiedy biskup krakowski, kardynał Jerzy Radziwiłł, sprowadził włoskich rusznikarzy, Świątniki stały się jedną z największych manufaktur zbrojeniowych południowej Polski, ośrodkiem o charakterze płatnersko-ślusarskim. Płatnerze specjalizowali się w produkcji broni siecznej oraz uzbrojenia ochronnego. Pod koniec XVIII w., gdy zbroje i szable wyszły z użycia, świątnickie warsztaty zaczęły produkować kłódki i zamki, odznaczające się oryginalną i skomplikowaną konstrukcją.
Po I rozbiorze Polski w 1772 r. austriackie władze zaborcze zniosły zależności służebne wobec katedry, a wieś przeszła na własność państwa. Ogromnym ciosem dla mieszkańców wsi, który uderzył w ich materialną stronę życia oraz w rzemiosło lokalne, był wielki pożar Świątnik w nocy z 23/24 listopada 1889 r. Spłonęło wtedy kilkadziesiąt domów mieszkalnych, w których ulokowane były warsztaty i kuźnie ślusarskie, a wraz z nimi narzędzia ślusarskie. W 1888 r. założono w Świątnikach Cesarsko-Królewską Szkołę Ślusarską, kształcącą młodzież w kierunku kowalstwa artystycznego, ślusarstwa i kłódkarstwa. Szczytowy rozwój ślusarstwa w Świątnikach nastąpił w okresie międzywojennym. Powstało wówczas kilka spółek przemysłowych. Po II wojnie światowej w ich miejsce powołano w 1950 r. Spółdzielnię Pracy Metalowców „Przyszłość”, która istnieje do dziś i jest jedną z największych firm tego typu w Polsce południowej.
Świątniki Górne uzyskały prawa miejskie w 1997 r. Od 2001 r. w Świątnikach istnieje Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły. W mieście działa Stowarzyszenie Przyjaciół Świątnik Górnych, powołane w 2000 r., którego głównym celem jest kultywowanie bogatych tradycji dziedzictwa kulturowego Świątnik Górnych i zachowanie tych wartości dla przyszłych pokoleń.
Kościół św. Stanisława Bpa Męczennika w Świątnikach Górnych, pseudoromański, budowany w latach 1846–1856, jest kopią kościoła w Debreczynie na Węgrzech. Jego plany przywieźli świątniccy handlarze kłódek. Wcześniej był w Świątnikach modrzewiowy kościółek postawiony w centrum wsi na skrzyżowaniu dwóch gościńców królewskich, należący do parafii w Mogilanach. Budowę kościoła rozpoczęto po ustanowieniu (1846 r.) we wsi kapelani lokalnej, niezależnej od parafii w Mogilanach. Uroczyste poświęcenie świątyni obyło się 27 czerwca 1858 r. podczas wizyty duszpasterskiej biskupa Diecezji Tarnowskiej ks. Alojzego Pukalskiego. Podczas konsekracji umieszczono w ołtarzu głównym relikwie świętych Fortunata i Felicyta, a kościołowi nadano patrona św. Stanisława. Około roku 1880 parafia świątnicka otrzymała w darze od Kapituły Krakowskiej neogotycki ołtarz z ciemnego dębu. Wcześniej stanowił on własność ks. profesora Karola Teligi, rektora UJ i bliskiego przyjaciela świątników. W 1888 r., zarządzeniem cesarza Franciszka Józefa I, kapelania świątnicka została przekształcona w parafię.
Największą ozdobą wnętrza kościoła są dwa ołtarze wawelskie z XVIII w., wykonane przez włoskiego architekta Franciszka Placidiego (1710–1782). Zostały przywiezione do Świątnik w 1905 r. przez ówczesnych świątników katedralnych. W pierwszym znajduje się wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego, drugi zawiera obraz Matki Bożej Wawelskiej, zwanej Świątnicką (XVI w.). W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Wskrzeszenie Piotrowina, namalowany przez Walerego Eliasza Radzikowskiego w 1860 r. W latach 1925–1927 przeprowadzono generalny remont kościoła. Nadbudowano wieże, podnosząc je o 3,5 m i zmieniono pokrycie dachowe. Wnętrze uzyskało nową polichromię, wykonaną przez Mieczysława Różańskiego i projektowane przez niego witraże. Kolejny remont kościoła wykonano w latach 1983–1984. Wnętrze ozdobiono polichromią z elementami roślinnymi i regionalnymi Zygmunta Wiglusza, odnowiono ołtarz główny. Na specjalne zamówienie wykonano figury patronów parafii – św. Stanisława i św. Królowej Jadwigi, które stanęły przed głównym wejściem.
Cmentarz parafialny w Świątnikach Górnych, położony na zboczu, został założony w 1846 r., równocześnie z budową kościoła. W zabytkowej części cmentarza, na ciekawych architektonicznie starych nagrobkach widnieją nazwiska zasłużonych dla Świątnik osób, znanych nauczycieli świątnickich szkół, duchownych związanych z parafią, sióstr służebniczek i ojców bonifratrów. Wśród pochowanych są również uczestnicy Powstania Krakowskiego (1846), Powstania Styczniowego (1863), są groby legionistów, a także poległych w wojnie polsko-bolszewickiej (1920) oraz żołnierzy I i II wojny światowej. W centralnej części cmentarza znajduje się powstańczy krzyż z 1863 r. Co roku w dniu Wszystkich Świętych pod krzyżem koncertuje reprezentacyjna orkiestra dęta miasta i gminy Świątniki Górne. Nad starymi grobami góruje rzeźba nagrobna z 1865 r. – figura Matki Bożej, owiana miejscową legendą, związaną z pożarem Świątnik nocą 23 października 1889 r., w którym spłonęło 60 gospodarstw. Według legendy, ludzie uciekający przed szalejącym żywiołem, schroniwszy się na cmentarzu, gorliwie modlili się przy figurze do Matki Bożej, prosząc o ocalenie. W tym momencie Najświętsza Panienka odwróciła głowę w stronę płonącej wsi, a z nieba lunął deszcz gasząc płomienie. Od tej pory do dnia dzisiejszego cmentarna figura Matki Bożej z twarzą odwróconą w stronę centrum Świątnik, cieszy się szczególną czcią. Wiele lat po pożarze jeden z mieszkańców, niejaki Wilkosz, wyznając księdzu grzechy na łożu śmierci przyznał się do podpalenia stodoły Kotarby-Filamusa, jednego z najbogatszych mieszkańców Świątnik, od której zapaliły się domostwa.
Obok cmentarza stoi pomnik „Synom tej Ziemi”, o pełnej nazwie „WSZYSTKIM TYM, KTÓRYM BÓG, HONOR, OJCZYZNA – BYŁY CENNIEJSZE NIŻ ŻYCIE - SYNOM TEJ ZIEMI”. Poświęcony został bohaterskim Świątniczanom, poległym w wojnach, powstaniach (od wojen napoleońskich, poprzez powstania narodowe, wojnę polsko-bolszewicką, aż po II wojnę światową), którzy spoczywają poza rodzinną miejscowością. Realizacja monumentalnego pomnika była możliwa dzięki staraniom Stowarzyszenia Przyjaciół Świątnik Górnych. Pomnik – dzieło znakomitego rzeźbiarza, Czesława Dźwigaja, jest wielopostaciową kompozycją rzeźbiarską spiętą pierścieniem zwieńczonym orłem zrywającym się do lotu, który jest nawiązaniem do patriotycznej biżuterii (m.in. pierścień z orłem w koronie) noszonej przez Polaków, zwłaszcza w okresie zaborów. W centralnej części kompozycji, pod płaszczem górującej postaci królowej Jadwigi (wg tradycji obdarzyła Świątniczan wolnością i przywilejami) kryją się postacie związane w symboliczny sposób z historią Świątnik. Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie pomnika przez Kardynała Franciszka Macharskiego odbyło się, w towarzystwie Kompanii Honorowej Wojska Polskiego, licznie przybyłych gości oraz mieszkańców, w Święto Niepodległości – 11 listopada 2000 r.
Dawna Cesarsko-Królewska Szkoła Ślusarska w Świątnikach Górnych została założona z inicjatywy Galicyjskiej Izby Przemysłowo-Handlowej i posłów galicyjskiego sejmu. Biorąc pod uwagę tradycje ślusarskie wsi i celowość podniesienia kwalifikacji w sztuce ślusarskiej miejscowych rzemieślników, do poziomu technicznego i technologicznego Prus i Austrii oraz ich umiejętności w stosowaniu narzędzi i obsłudze nowoczesnych maszyn, rząd austriacki wyraził zgodę na jej otwarcie. Uroczyście otwarta 20 września 1888 r. Cesarsko-Królewska Zawodowa Szkoła Ślusarska, mająca kształcić młodzież w kierunku kowalstwa artystycznego, ślusarstwa i kłódkarstwa, tymczasowo została ulokowana w dwóch miejscach: warsztaty szkolne w parterowej części domu Józefa Słomki (dziś ul. Bielowicza 15), a nauki teoretyczne w domu „na Wyspie” (Wstronie).. Pierwszym dyrektorem szkoły został inż. Kazimierz Bruchnalski (1861–1954) z politechniki lwowskiej. Nowy budynek szkolny (obecnie przy ul. K. Buchnalskiego) powstał w latach 1892–1894 wg projektu Józefa Sarego (1850–1929), architekta, wiceprezydenta Krakowa. Znalazły się w nim sale wykładowe, muzeum szkolne rzemiosła artystycznego, izba wypoczynkowa werkmistrzów, kancelaria dyrektora i jego prywatne mieszkanie. W osobnym pomieszczeniu znajdowała się maszyna parowa, która dawała prąd elektryczny, napędzający maszyny warsztatów oraz oświetlający główny budynek. Budynek warsztatów składał się z dużej sali ze stołami ślusarskimi, hali z obrabiarkami, kuźni z kilkoma ogniskami kowalskimi i młotem, szlifierni i hali, w której galwanizowano i pokrywano metal niklem, miedzią lub srebrem. Szkoła posiadała centralne ogrzewanie, wodociąg oraz łaźnie z natryskami. Budynek zdobi umieszczony na nim orzeł, kuty w metalu, wykonany w 1912 r. przez nauczyciela szkoły, Stanisława Kwintowskiego (1873–1952), który wraz z uczniami wykonał również w 1911 r. żelazną bramę szkolną, zawierającą ponad 20 kutych róż. W 1999 r. gmina postanowiła urządzić w zabytkowym gmachu szkoły gimnazjum. Zburzono zabytkowe warsztaty z dziewiętnastowieczną kuźnią, które przeszkadzały władzom gminy w rozbudowie kompleksu szkolnego. Zabytkowe maszyny gmina sprzedała lokalnym rzemieślnikom. Część z nich wróciła do Muzeum Ślusarstwa. Szkoła ślusarska pod różnymi nazwami istniała do 2003 r., kiedy zakończyły naukę ostatnie klasy. Obecnie w dawnej szkole mieści się Muzeum Ślusarstwa oraz Zespół Szkół im. Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych, ulokowane w dawnej C.K. Szkole Ślusarskiej, zostało powołane decyzją Rady Miasta 10 grudnia 2008 r. Korzeniami sięga XIX w., kiedy to w 1892 r. zostało założone przez inż. Kazimierza Bruchnalskiego Muzeum Rzemiosła Ślusarskiego na terenie C.K Szkoły Ślusarskiej. W kolejnych latach powiększano zbiory, dokonując zakupów XVII i XVIII wiecznych kłódek, zamków i wyrobów kutych. W 1910 r. muzeum szkolne liczyło już około 200 egzemplarzy. W tej formie muzeum działało do 1939 r. Podczas wojny większość zbiorów ukradli Niemcy, a po wojnie również część eksponatów zaginęła i potrzeba było czasu oraz zaangażowanych osób by na nowo stworzyć instytucję gromadzącą pamiątki związane z bogatą historią regionu. Dokonał tego Marcin Mikuła (1909–1989), który przybył do Świątnik w latach dięćdziesiątych XX w. i zafascynowany historią i tradycjami świątnickiej ziemi, osiadł tu na stałe. W 1970 r. dzięki życzliwości Romana Stramy, ówczesnego prezesa Spółdzielni Metalowców „Przyszłość”, stworzył przy świetlicy tej instytucji „Świątnicką Izbę Regionalną”, w której udało się zgromadzić obszerne zbiory eksponatów, związanych z kłódkarstwem, etnografią, kowalstwem, ślusarstwem oraz służbą wawelską. W 2001 r. spółdzielnia "Przyszłość" przekazała eksponaty Urzędowi Miasta w Świątnikach Górnych, który podjął decyzję o utworzeniu Muzeum Regionalnego na terenie historycznego budynku Szkoły Ślusarskiej – obecnie, od 2008 r. Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w Świątnikach Górnych. Zbiory muzealne obejmują: dział dokumentów, kolekcje zabytkowych kłódek i narzędzi ślusarskich, oraz przedmioty związane z etnografią terenu Świątnik. Najcenniejszą część zbiorów stanowią pamiątki związane z pracą świątników wawelskich. Szczególnie cenny jest obraz „Portret świątnika katedry Wawelskiej Stanisława Synowca” namalowany przez Leona Wyczółkowskiego. Unikatem również jest strój świątnika katedry Wawelskiej.
