Bolechowice

Bolechowice, wieś w gminie Zabierzów, położona jest w Rowie Krzeszowickim rozdzielającym Wyżynę Krakowsko-Częstochowską od Garbu Tenczyńskiego. Północne tereny Bolechowic zostały włączone, ze względu na piękno krajobrazu i przyrodę, w obszar Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Po raz pierwszy wieś została wymieniona w dokumencie z 1243 r., wydanym przez księcia Bolesława Wstydliwego. Na mocy tego dokumentu książę przekazał część wsi biskupowi krakowskiemu Prandocie. Z czasem biskupi przejęli całą wieś, która w ich posiadaniu była do lat dziewięćdziesiątych XVIII w. W 1792 r. administratorem wsi był krakowski biskup sufragan Józef Olechowski (1735–1806). Po III rozbiorze (1795 r.) dobra bolechowickie przejęły władze rządowe austriackie. Później zostały sprzedane i stanowiły własność prywatną. W połowie XIX w. Bolechowice należały do Feliksa Bochenka, pułkownika artylerii wojsk polskich a pod koniec stulecia do Stanisława Eustachego Ożegalskiego (1846–1899) herbu Kościesza powstańca styczniowego, społecznika, eksperta Sądu Krajowego w Krakowie. Jego spadkobiercą, który przejął majątek, był jedyny syn Michał Ożegalski zmarły bezpotomnie w 1937 r. Do 1945 r. właścicielką majątku była żona Michała, Helena z Bujaków Ożegalska. W 1928 r. wieś należąca do Michała Ożegalskiego liczyła 1035 mieszkańców. Działały w niej m.in.: Kamieniołomy Gminne, Zakład Mleczarski „Pod Ojcowem”, Młyn Grzegorza i Wojciecha Kruków i Kółko Rolnicze. We wsi znajdował się także wyszynk trunków. Dwór w Bolechowicach z drugiej połowy XVIII w. na stoku Winnica (za czasów królowej Jadwigi były tu winnice). Usytuowany w pobliżu kościoła, dwór został wzniesiony jako plebania, pełniąca również funkcję wilegiatury (domu letniskowego) biskupów krakowskich. Klasycystyczny, parterowy budynek o zwartej kubicznej formie, nakryty łamanym dachem, otoczony jest zabytkowym (XIX w.) parkiem z dwoma stawami. W dworze, należącym jeszcze do dóbr kościelnych ostatnim, który w nim przebywał w 1792 r., był późniejszy biskup krakowski Jan Paweł Woronicz (1757–1829), poeta i kaznodzieja, współzałożyciel warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W latach siedemdziesiątych XIX w. bolechowicki majątek wraz z dworem nabył Franciszek Ożegalski herbu Kościesza (1816–1875), właściciel ziemski, który pochodził z Wielkopolski. Po jego śmierci spadkobiercą został syn Stanisław Eustachy (1846–1899), a później wnuk Michał (zmarły w 1937 r.), jedyny syn Stanisława. Ostatnią właścicielką dworu do 1945 r. była wdowa po Michale, Helena z Bujaków Ożegalska (zmarła w 1970 r.). Po upaństwowieniu majątku (po 1945 r.) w dworze urządzono Spółdzielnię Zdrowia i punkt apteczny. W 1974 r. dwór zakupił i gruntownie odrestaurował Janusz Roszko (1932–1995), reporter, prozaik, autor wielu książek, głównie o tematyce historyczno-archeologicznej. Obecnie budynek dworski należy do jego rodziny.