Szymbark

Wieś Szymbark w gminie Gorlice, położona nad rzeką Ropą, lokowana była jako miasto na prawie niemieckim przez Kazimierza Wielkiego. Szymbark był centrum tzw. państwa ropskiego (Dominium Ropae), rozległych terenów w dorzeczu Ropy, które Jan Gładysz otrzymał w 1359 r. od króla Kazimierza Wielkiego z zezwoleniem na kolonizację. Status miasta utracił Szymbark w okresie 1565–1595.
W centrum Szymbarku znajduje się drewniany kościół św. Wojciecha z 1782 r., cmentarz rzymskokatolicki, którego kwaterą jest cmentarz wojenny z I wojny światowej nr 74, drewniany pensjonat „Perełka”, w typie budownictwa uzdrowiskowego, zbudowany w 1936 r. staraniem Zbigniewa Sękiewicza oraz szkolne muzeum regionalne „Gryf” z ekspozycją zabytków archeologicznych, sztuki ludowej, ikon łemkowskich i lamp naftowych.
Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku, urządzony na terenie dawnego sadu dworskiego, otwarty został w 1987 r. Prezentowane tu są budownictwo i kultura ludowa Pogórzan gorlickich. Docelowo ma tu stanąć 27 obiektów. Skansen jest dziś oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.
Dwór obronny (kasztel) Gładyszów pochodzi z lat około 1530–1550. Przebudowany był w latach 1585–90 (w duchu renesansowym) i na początku XVII w. Jest to piętrowa murowana budowla postawiona na planie czworoboku, z kwadratowymi alkierzami na narożach, zwieńczona attyką. We dworze mieści się Ośrodek Konferencyjno-Wystawienniczy Kasztel w Szymbarku. Zabytek razem z pobliską oficyną dworską i drewnianym dworkiem mieszczańskim („drogomistrzówką”, przeniesioną z Gorlic) tworzy oddział gorlickiego Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów.
W Szymbarku warte zobaczenia są też: drewniana cerkiew łemkowska pw. Narodzenia Bogarodzicy z 1790 r. (obecnie kościół rzymskokatolicki) w części Wólka (dawniej Wólka Szymbarska, Doliny), murowana kaplica pw. Najświętszej Panny Marii z 1883 r. fundacji Józefa Trybusa (w części Dół), cmentarz wojenny nr 75 (w części Dół), drewniany dwór Groblewskich w Bystrzycy – dziś Stacja Naukowa Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, murowany dwór Groblewskich na Łęgach – dziś Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Janusza Korczaka, drewniany dwór w obrębie dawnego folwarku Rojowszczyzna, murowane kapliczki i figury z XVIII i XIX w.