Koźmice Małe

Koźmice Małe, zwane też Koźmiczkami są malowniczo położone na wzgórzach Pogórza Wielickiego przy drodze wojewódzkiej nr 962, wybudowanej w miejscu średniowiecznego traktu z Wieliczki do Dobczyc, zwanego gościńcem królewskim. Pierwsze historyczne zapisy dotyczące wsi pochodzą z połowy XIII i z XIV w. i nie rozróżniają Koźmic Małych i Wielkich. Wg Długosza, Koźmice Małe należały w latach 1470–1480 do rycerskiego rodu Kłębowiczów herbu Strzemię. Na przestrzeni wieków zmieniali się często właściciele wsi aż do okresu międzywojennego XX w., kiedy nastąpiła parcelacja gruntów i wykup ziemi przez okolicznych chłopów. Po dawnym folwarku pozostało: część stodoły z XIX w., stajnia i dom z 1925 r. We wsi są dwa kamieniołomy, kilkanaście chałup z przełomu XIX/XX w., kilka kapliczek (w tym neobarokowa z 1835 r. przy drodze powiatowej nr 120 w kierunku Mogilan) i krzyży. Pozostałością po wyzwoleniu (21 I 1945) spod okupacji hitlerowskiej są trzy mogiły 24 żołnierzy niemieckich.