Brody

Wieś Brody, w gminie Kalwaria Zebrzydowska, położona jest nad rzeką Skawiną, zwaną też Cedronem. Zabudowania wsi ciągną się wzdłuż jej obu brzegów. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XIV w., a jej nazwę można przyjąć od istniejących tu "brodów", czyli przepraw przez rzekę Skawinkę. W kolejnych stuleciach właścicielami Brodów były bogate rody magnackie: Zebrzydowscy, Czartoryscy, Brandysowie, Dębiccy. Przez Brody przebiega linia kolejowa zbudowana w latach 1881-1884, łącząca Kraków z Zakopanem. We wsi rozwinięte jest rzemiosło wyrobów z drewna, m.in. zabawek i mebli oraz przemysł szewsko-obuwniczy. Na południowym skraju wsi wznosi się kilka kaplic wchodzących w skład "dróżek kalwaryjskich". W pobliżu centrum wsi rozciąga się zespół podworski z późnoklasycystycznym dworem z pierwszej połowy XIX w., parkiem krajobrazowym oraz zabudowaniami folwarcznymi.
Przez centrum wsi przebiega międzynarodowa droga 52 z Krakowa do czeskiego Cieszyna, niegdyś fragment tzw. galicyjskiego cesarskiego traktu, budowanego w latach 1772-1785 przez Austriaków po I rozbiorze Polski. Budową traktu kierował austriacki inżynier Johann Gross. Ten środkowogalicyjski trakt prowadził od miejscowości Biała na granicy Śląska Cieszyńskiego przez Wadowice, Kraków, Bochnię, Brzesko, Rzeszów i Przemyśl do Lwowa. Jego budowę rozpoczęto w celu lepszego powiązania nowo zyskanej prowincji z resztą monarchii. Już od 1773 r. kursowała na nim poczta konna, a od 1775 r. jeździły dyliżanse.
Dwór w Brodach, położony w parku krajobrazowym, zbudowany został w pierwszej połowie XIX w. przez Jana Kantego Brandysa, właściciela wsi, administratora dóbr księcia Kazimierza Czartoryskiego. Rodzina Brandysów była właścicielem wsi i dworu do początku XX w. W 1904 r. Jan Stanisław Brandys sprzedał swój majątek hrabiemu Ludwikowi Zygmuntowi Jaxa Dębickiemu. Następnie, w 1911 r., dwór stał się własnością Ludwika Hammerlinga, reemigranta ze Stanów Zjednoczonych, późniejszego senatora II Rzeczypospolitej. W okresie, kiedy majątek należał do Brandysów, a później do Hammerlinga, dwór w Brodach odegrał dwukrotnie historyczną rolę. Po upadku Powstania Listopadowego Jan Kanty Brandys urządził w nim tzw. punkt poczty obywatelskiej, czyli placówkę konspiracyjną, ułatwiającą przerzut w obie strony emisariuszy i łączników z krajem polskiej emigracji na Zachodzie. W 1923 r., kiedy właścicielem dworu był Hammerling, przygotowano tu tzw. pakt lanckoroński, czyli porozumienie pomiędzy stronnictwem PSL "Piast" Wincentego Witosa a Chrześcijańską Demokracją i Związkiem Ludowo-Narodowym. W wyniku tego porozumienia Wincentemu Witosowi powierzono 28 maja 1923 r. stanowisko premiera i misję utworzenia nowego rządu. W 1926 roku Hammerling sprzedał majątek w Brodach Związkowi Nauczycielstwa Szkół Powszechnych w Polsce przemianowanemu później na Związek Nauczycielstwa Polskiego. Po wojnie, w 1945 r., w odebranym Związkowi majątku umieszczono Spółdzielnię Owocowo-Warzywniczą, później przekształconą w Państwowe Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego, a od 1999 r. w spółkę "Brodvin", która obecnie jest w stanie likwidacji.