Tomice

Wieś Tomice, siedziba gminy, położona jest na pograniczu Pogórza Śląskiego i Pogórza Wielickiego w Dolinie Skawy na północ od Wadowic. Pierwsze wiadomości o Tomicach pojawiły się dopiero w pierwszej połowie XV w. W 1441 r. Laurentius (Wawrzyniec) z Tomic, zwany Ugecz (Ujec), był jednym z poręczycieli umowy lennej zobowiązującej księcia oświęcimskiego do składania hołdu królowi Władysławowi Warneńczykowi. Z kolei Jan Ugecz z Tomic, prawdopodobnie syn Wawrzyńca, poświadczył w 1457 r. transakcję sprzedaży przez księcia Janusza IV księstwa oświęcimskiego królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. W kolejnych dokumentach dotyczących stawów rybnych Jan Ugecz (Ugacz) występuję już jako Jan Ugacz Tomicki - właściciel wsi. W XVI w., być może drogą koligacji rodzinnych, Tomice podzielone na dwie części miały różnych właścicieli: Brandysów herbu Radwan i Frydrychowskich herbu Kornicz. Kolejne podziały spowodowały, że Tomice stały się wsią "zaściankową" (niewielkie posiadłości były w rękach drobnej szlachty). Taka sytuacja trwała aż do połowy XVIII w. W pierwszej połowie XVIII w. pojawili się w Tomicach przedstawiciele rodziny Biberstein Starowieyskich, którzy wcześniej, pod koniec XVI w., osiedlili się w Starej Wsi koło Wilamowic (woj. śląskie) i przyjęli nazwisko Starowieyscy od nazwy wsi, zachowując nazwę herbu (Biberstein - Róg Jeleni) podobnie, jak robiły to inne rody m.in. Radwanici. Jednym z najbogatszych właścicieli Tomic był Jan Biberstein Starowieyski, który nabywając jeszcze w 1781 r. od Józefa Ankwicza dawne starostwo barbauckie, składające się z pięciu wiosek, stał się posiadaczem ogromnego majątku, obejmującego 17 wsi i 9 folwarków. Na przełomie XVIII i XX wieku drogą koligacji rodzinnych Tomice przeszły w ręce Żeleńskich. W 1866 r. Tomice kupił Aleksander Gostkowski, herbu Gozdawa, spowinowacony z Żeleńskimi, który okazał się znakomitym gospodarzem wsi i hodowcą karpia. Swoje stawy rybne ulepszył wprowadzając nowy system hodowli. Po śmierci Aleksandra Gostkowskiego w 1893 r., kontynuatorem był jego syn również Aleksander, któremu majątek podczas okupacji odebrali Niemcy. W ostatnich dniach wojny zabudowania dworskie, łącznie z dworem zostały zniszczone. Po wojnie majątek został rozparcelowany, a stawy rybne upaństwowione.
Kaplica pw. św. Jakuba Starszego została zbudowana w latach 1877-1880 z kamienia i cegły. Stojąc w pobliżu centrum wsi pełniła rolę kościoła. W latach 1998-1999 została gruntownie wyremontowana.
Kościół pw. św. Joachima i św. Anny został wybudowany w lata 1988-1989 po wcześniejszym erygowaniu (1986) parafii w Tomicach. Projektantem kościoła był Tadeusz Wasik. W Tomicach urodził się Wincenty Bałys (1906-1939), jeden z najlepszych w regionie artysta rzeźbiarz. Był synem ogrodnika zatrudnionego we dworze Aleksandra Gostkowskiego. Po studiach w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych założył własną pracownię w Wadowicach przy ul. Zatorskiej, później w pobliżu parku miejskiego przy ul. Wolności 49. Był częstym gościem Emila Zegadłowicza, który skupiał w swym dworku artystów i literatów. W pierwszych tygodniach okupacji niemieckiej, we wrześniu 1939 r., zaangażował się w działalność konspiracyjną, współtworząc lokalną organizację Orła Białego. Późną jesienią został aresztowany i osadzony w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich. Skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie, zginął pod koniec grudnia. Ostatnią jego wolą było przekazanie swoich prac na rzecz miasta Wadowic.