Wieliczka

Dzieje Wieliczki, potwierdzone badaniami archeologicznymi sięgają X–XI w. i są ściśle związane z eksploatacją złóż soli kamiennej. Pierwotna osada, nazywana Magnum Sal – Wielka Sól, została odnotowana w materiałach źródłowych z lat 1123–1127. Dokument lokacyjny miasta, oparty na prawie frankońskim, wydał książę Przemysław II w 1290 r. Król Kazimierz Wielki w 1361 r. wydał nowy akt lokacyjny oparty na prawie magdeburskim. Wytyczono wówczas nowy szachownicowy układ urbanistyczny śródmieścia z Rynkiem Górnym i wybudowano Zamek Żupny. Całość otoczono fortyfikacjami. Pod koniec swojego panowania Kazimierz Wielki zreformował zarząd Salin. Było to pierwsze w Europie prawo górnicze wydane w 1368 r. Wieliczka stała się jednym z najważniejszych miast górniczych Polski. Rozwój miasta został zahamowany w połowie XVII w., kiedy ludność została zdziesiątkowana przez zarazę, a miasto ograbione i spalone podczas potopu szwedzkiego. Niekorzystnym okresem był również czas rozbiorów i okupacja austriacka. Po II wojnie światowej Wieliczka ponownie zaczęła się rozwijać, a dzisiaj należy do najciekawszych turystycznie miast Małopolski.
Rynek Górny w Wieliczce został wytyczony na podstawie drugiego aktu lokacyjnego miasta, wydanego przez króla Kazimierza Wielkiego w 1361 r. Obecna zabudowa wokół rynku, pochodząca głównie z XIX w. powstała na miejscu średniowiecznych kamieniczek. W południowej części rynku stoi neoklasycystyczny Pałac Przychockich zbudowany przez Bronisława Przychockiego w XVIII w. na fundamentach starego ratusza. Mieści się w nim Zespół Szkół Zawodowych im. Edwarda Dembowskiego. Stąd wyruszył (24 II 1846) do Krakowa rewolucyjny oddział górników i mieszczan wielickich dowodzony przez Edwarda Dembowskiego, co upamiętnia tablica na budynku.