Kościół św. Stanisława Biskupa w Skrzyszowie

Parafia w Skrzyszowie powstała przed 1350 r. Obecny kościół św. Stanisława Biskupa wzniesiony został w 1517 r. z fundacji Jana Amora Tarnowskiego, hetmana wielkiego koronnego i kasztelana krakowskiego, przez cieślę Jana z Czchowa (sygnatura na portalu). Jednak w 1542 r. bp krakowski Piotr Gamrat zniósł tutejszą parafię a jej uposażenie przekazał kolegium wikariuszy kolegiaty tarnowskiej. Ponowne utworzenie parafii nastąpiło w 1726 r. Kościół w Skrzyszowie był dwukrotnie rozbudowywany. W latach 1770–1776 dobudowano zakrystię i kaplicę północną a w latach 1893–1894 przedłużono nawę, wzniesiono kaplicę południową z kruchtą oraz wieżę.
Kościół św. Stanisława Biskupa w Skrzyszowie jest największym drewnianym kościołem późnogotyckim, konstrukcji zrębowej w Małopolsce. Jest jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Przy prezbiterium od północy znajduje się zakrystia a od południa niewielka kruchta. Nawa jest szersza, prostokątna, a przy niej znajdują się dwie kaplice od północy i od południa (w charakterze transeptu). Od zachodu jest wieża konstrukcji słupowo-ramowej, z nadwieszoną hurdycją, nakryta hełmem namiotowym. Na zewnątrz ściany pobite są gontami. Wokół prezbiterium zbudowane są soboty sprzed drugiej połowy XVII w., wsparte na słupach z zastrzałami. Dachy kościoła są dwuspadowe, pobite gontami z wieżyczką na sygnaturkę z XVII–XVIII w. Na niektórych elementach więźby dachowej znajdują się znaki montażowe, jakie często zostawiali ówcześni konstruktorzy. Znaki wykonane są w kierunku z zachodu na wschód w postaci wypukłej kreski. z jednej strony zgiętej pod kątem ostrym.
W kościele są stropy płaskie. Deski stropowe ułożone są wzdłuż osi kościoła i połączone na tzw. "pióro i wpust". Łuk tęczy jest półkolisty, z belką tęczową profilowaną. Na niej znajduje się krucyfiks późnogotycki z końca XV w. oraz drewniane barokowe posągi Matki Bożej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty z XVIII w. Drewniany chór muzyczny wsparty jest na czterech parach słupów. Portale: zachodni i południowy, są schodkowe, trójuskokowe tzw. długoszowe, jeden o trzech, drugi o jednym wałku obramującym, z ostrołukowym wykrojem otworu wejściowego. Na południowym jest data 1517 i nazwisko mistrza ciesielskiego Jana z Czchowa. Trzeci portal znajduje się w wejściu z prezbiterium do zakrystii. Zamknięty jest łukiem w ośli grzbiet o dwóch wałkach przechodzących łukiem w ostre ścięcie. Rzadko spotykane są okna prostokątne, zamknięte łukiem trójlistnym. Na południowej ścianie prezbiterium zachowały się fragmenty polichromii późnogotyckiej z okresu budowy kościoła oraz rokokowej z 1777 r. Nowa secesyjna, ornamentalna dekoracja polichromia wykonana została w 1907 r. przez Jana Bukowskiego z Krakowa.
Barokowy ołtarz główny z XVIII w., na wysokim cokole ujęty został dwoma parami kolumn wspierających przerwane belkowanie. W zwieńczeniu znajduje się Duch Święty pod postacią gołębicy w Glorii, między kolumnami rzeźby dwojga świętych, w polu głównym obraz św. Stanisława biskupa ze świętymi Wacławem i Michałem Archaniołem oraz fundatorem herbu Leliwa malowany na desce przez Mistrza Rodziny Marii przed 1520 r., stanowiący pierwotnie część tryptyku.
Ołtarze boczne: jeden późnorenesansowy z XVII w., trzy późnobarokowe z końca XVIII w. i jeden z początku XX w. W ołtarzach są obrazy: Matki Bożej z Dzieciątkiem, Serca Pana Jezusa, Matki Bożej Nieustającej Pomocy i Veraikon oraz rzeźba Matki Bożej. Ambona jest późnobarokowa z XVIII w., a drewniana chrzcielnica z drugiej ćwierci XVIII w. Cennym zabytkiem są stalle gotyckie z zapleckami i baldachimami o rzeźbionej dekoracji ornamentalnej z herbem Leliwa Tarnowskich z końca XV w. oraz konfesjonał z końca XVI w. Wyposażenie świątyni dopełniają obrazy: św. Karola Boromeusza z herbem i inicjałami Andrzeja Tarły, prepozyta tarnowskiego, malowany w 1625 r. przez Jana Kustaliewicza z Radomia, Chrystusa Miłosiernego z XVII w., Najświętszej Panny Marii z XVIII w. oraz Św. Sebastiana z XVIII w. oraz barokowy krucyfiks z XVIII w.
Na zewnątrz kościół otoczony jest murem kamiennym, wzniesionym w połowie XVIII w., ze stacjami Męki Pańskiej malowanymi współcześnie przez Czesława Lenczowskiego.
Obecnie w tarnowskim Muzeum Diecezjalnym znajdują się zabytki pochodzące z wyposażenia kościoła parafialnego w Skrzyszowie: Ikona bizantyjska Matki Bożej z Dzieciątkiem z XV w., w srebrnej sukience, rzeźba św. Barbary, gotycka z końca XV w. oraz skrzydła późnogotyckiego tryptyku ze Skrzyszowa malowanego przed 1520 r., ze scenami: Zabójstwa św. Stanisława, Wskrzeszenia Piotrowina, Chrystus w Ogrojcu, Biczowanie, Zmartwychwstanie i Zesłanie Ducha Św.