Ojców

Ojców, wieś w gminie Skała położona w Dolinie Prądnika, rozwinęła się z małego przysiółka (osady służebnej) przy obronnym zamku, wzniesionym w latach 1354–1370 przez króla Kazimierza Wielkiego. W pobliżu zamku zawiązywały się niewielkie osady zwane Prądnikami, które z czasem utworzyły miejscowość Ojców. Wieś z zamkiem (o tej samej nazwie) do okresu rozbiorów Polski była siedzibą ojcowskiego starostwa niegrodowego. W okresie staropolskim u stóp zamku, w dolinie Prądnika rozwijał się przemysł. Były tu liczne młyny wodne, młyny prochowe i inne. W 1829 r. wieś pod zaborem rosyjskim została sprzedana Konstantemu Wolickiemu, który nieco później odsprzedał ją Wojciechowi Prendowskiemu. W tym czasie wieś zaczęła przekształcać się w uzdrowisko, którego rozwój przerwało powstanie styczniowe. Pierwszy zakład leczniczy otwarto w 1855 r. Od 1859 r. Ojców był własnością hrabiego Aleksandra Przeździeckiego. Po zniszczeniach Powstania Styczniowego (1863) Ojców był w rękach kupców wrocławskich – Adlera i Staubów, a później hrabiego Jana Zawiszy. Pod koniec XIX w. wieś kupił hrabia Ludwik Krasiński, który przekazał w testamencie dobra ojcowskie swojej córce księżnej Ludwice Czartoryskiej (po II wojnie światowej majątek księżnej został upaństwowiony).
Kariera Ojcowa jako uzdrowiska, rozpoczęta w 1855 r. budową pierwszego zakładu kąpielowego „Sybilla” (dziś nieistniejący) u stóp Panieńskich Skał oraz budową kolejnych obiektów m.in.: łazienek nad Prądnikiem, hotelu „Pod Łokietkiem”, gdzie brano ciepłe kąpiele i oberży „Wesele w Ojcowie” zaczęła ponownie rozwijać się po powstaniu styczniowym, kiedy granice zaborów utrudniły dostęp do polskich uzdrowisk takich jak Krynica, Szczawnica i Rabka. W tych okolicznościach Ojców przyciągał mnóstwo kuracjuszy, artystów i literatów. Na łamach dziewiętnastowiecznej prasy, sławiono krajobraz, przyrodę, walory zdrowotno- klimatyczne Ojcowa (m.in.: łagodny klimat, balsamiczność powietrza, znakomitą jakość wody pitnej, porównywalną z wodami górskimi źródeł alpejskich). Leczniczo polecano Ojców chorym z problemami dróg oddechowych, z cukrzycą, z zaburzeniami trawiennymi. Ojców odwiedzały znakomite osobistości, m.in.: król Stanisław August Poniatowski (1787), Zygmunt Vogel, Stanisław Staszic. Przebywali tu słynni artyści jak: Fryderyk Chopin (1829), Stanisław Moniuszko (1839), Cyprian Kamil Norwid (1842), Jadwiga Łuszczewska – „Deotyma” (1858) oraz wiele innych osób, mniej lub bardziej znanych. Funkcja Ojcowa jako uzdrowiska, a później w okresie międzywojennym, bardziej jako letniska, (pierwszy zakład leczniczy otwarto w 1855 r.), przetrwała do wybuchu II wojny światowej. Ojców utracił status uzdrowiska w 1963 r. Po dawnym uzdrowisku pozostała zabudowa pensjonatowa z przełomu XIX/XX w.