Zamek w Oświęcimiu

Oświęcim
50°02'25"N 19°13'12"E (50.040523, 19.220057)
234 m n. p. m.

Zamek w Oświęcimiu znajduje się na wzgórzu zamkowym wznoszącym się na prawym brzegu Soły. Udokumentowana historia wzgórza zamkowego sięga XI w. Istniała wtedy osada rolnicza złożona z kilku chat. Na przełomie XI i XII w. znaczna część osady uległa spaleniu. Po pożarze na wzgórzu został ulokowany gród. Pierwsze zapiski o grodzie sięgają 1179 r., kiedy to nastąpiło wyłączenie kasztelani oświęcimskiej spod jurysdykcji krakowskiej i przekazanie jej we władanie książąt opolsko-raciborskich. Książę krakowski Kazimierz Sprawiedliwy nadał kasztelanię oświęcimską swojemu bratankowi, Mieszkowi Plątonogiemu księciu opolskiemu, z przeznaczeniem dla jego syna Kazimierza. Książę Kazimierz I przebudował i umocnił zamek. Z okresu jego panowania zachowały się ślady najstarszego muru ziemno-drewnianego otaczającego wzgórze zamkowe. Drewniany zamek na wzgórzu był siedzibą kasztelana, którym w 1217 r. był Phalislaus.
W 1241 r. gród oświęcimski został zniszczony przez Tatarów. Mieszko II Otyły, książę opolsko-raciborski, odbudował zamek oraz częściowo otoczył wzgórze zamkowe murem obronnym.
Na początku XIV w. Oświęcim został stolicą nowo utworzonego Księstwa Oświęcimskiego. Pierwszym piastowskim księciem, który zamieszkał w zamku był Władysław, syn Mieszka I cieszyńskiego. Zamkiem zarządzał wtedy starosta, ale ze względu na jego liczne obowiązki, obrona i opieka nad zamkiem należała do burgrabiego. W 1416 r. burgrabią był Jan Sycz. Za panowania księcia Kazimierza zamek oświęcimski przeżywał największą świetność.
W XV w. całe wzgórze zamkowe było otoczone murem obronnym. W 1451 r. na dziedzińcu zamkowym postawiono kaplicę pod wezwaniem św. Barbary. Książę Jan IV, ostatni z linii Piastów oświęcimskich, w 1454 r. sprzedał Księstwo Oświęcimskie królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi za 50 tysięcy groszy szerokich praskich. Od tej pory zamkiem oświęcimskim zarządzali starostowie królewscy. Zamek gościł w swych murach wielu znamienitych gości. W 1454 r. zatrzymała się w nim Elżbieta Rakuszanka, przyszła żona Kazimierza Jagiellończyka, której towarzyszył orszak dostojników czeskich, austriackich i morawskich. Od 27 do 29 lipca 1471 r. w oświęcimskim zamku przebywała z wizytą, królewska para – Kazimierz Jagiellończyk i jego żona Elżbieta, którzy w towarzystwie książąt śląskich i polskiego duchowieństwa, żegnali swojego syna, królewicza Władysława, jadącego do Pragi. Orszakowi królewskiemu towarzyszyło 7 tysięcy jazdy i 2 tysiące piechoty. Średniowieczny zamek spłonął w 1503 r. wraz z kościołem parafialnym i znaczną częścią miasta. Odbudowany został w ciągu 5 lat na polecenie króla Aleksandra Jagiellończyka. Budynek zamkowy ukończono już w 1508 r., jednakże prace budowlane przy wzmacnianiu i rekonstrukcji murów trwały do 1534 r. W latach dwudziestych XVI w. na dziedzińcu zamkowym wzniesiono kaplicę, studnię oraz mieszkanie podstarościego. Z tego okresu do dziś zachowany jest fragment muru obronnego z basteją w północno-wschodniej części wzgórza oraz najstarsza południowa część obecnego budynku zamkowego.
W 1510 r. w zamku gościł poseł papieski (tzw. "legat posłany") przebywający w Polsce ze specjalną misją. 11 i 12 kwietnia 1518 r. zatrzymała się w Oświęcimiu przyszła królowa Polski – Bona Sforza d` Aragona, jadąca z Bari do Krakowa na swój ślub z królem Zygmuntem I. Również pierwsza żona Zygmunta Augusta – Elżbieta Habsburżanka zatrzymała się w Oświęcimiu w kwietniu 1543 r. Witał ją tutaj orszak żon dostojników państwowych z Krakowa. Prawdopodobnie w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 r. zatrzymał się w oświęcimskim zamku król Henryk Walezy – uciekając z Polski, aby zostać królem Francji.
Zamek znów spłonął na początku XVII w. W czasie odbudowy budynek poszerzono, przesuwając ścianę wschodnią o około dwa metry. W 1655 r., w czasie potopu szwedzkiego, zamek został zdobyty i spalony przez Szwedów pod dowództwem gen. Wurtza. Od tego czasu stopniowo popadał w ruinę. Mimo uchwały sejmowej, nakazującej pilne prace remontowe, nigdy już nie odzyskał dawnej świetności. W latach 1805 i 1813 miały miejsce dwie katastrofalne w skutkach powodzie. Soła przesunęła swoje koryto pod samo wzgórze zamkowe. Spora część wzgórza razem z budynkami i murami obronnymi runęła do wody. W zrujnowanym zamku i wieży urządzono skład soli. Kilka lat później władze austriackie przeznaczyły zamek do rozbiórki, jednak na licytacji wykupił go Kajetan Russocki. Urządził on w zamku kancelarię dominialną i urząd pocztowy. Zamek odziedziczyła po nim córka – Leokadia Dąbska, której dzieci sprzedały później zadłużony budynek kupcom żydowskim: Landauowi, Schnitzerowi i Schonkerowi. Nowi właściciele urządzili w zamku składy handlowe.
W 1904 r. kolejnym właścicielem wzgórza został Karol Kaszny, który przeprowadził remont budynków. Podwyższył zamek o jedną kondygnację, a na ścianie wschodniej umieścił kamienną tarczę ze stylizowanym orłem piastowskim. W dolnej partii zamku urządził winiarnię i piwiarnię, a na piętrze pokoje hotelowe dla przyjezdnych gości. W 1910 r. Kaszny wydzierżawił budynek nowo powstałemu Starostwu Oświęcimskiemu. Kolejnym właścicielem zamku został Jakub Haberfeld, który urządził w nim skład wódek i win ze swojej fabryki.
W 1926 r. zamek został wykupiony przez Wydział Powiatowy w Białej Krakowskiej. W latach 1929–1931 przeprowadzono remont kapitalny. Między wieżą a budynkiem zamkowym, w miejscu parterowej zabudowy, wzniesiono dwupiętrowy budynek z ryzalitem zwieńczonym attyką. Na jej szczycie umieszczono metalowego orła w koronie. Po tym remoncie w zamku utworzono siedzibę samorządowego powiatu oświęcimskiego, który dział tylko do 1932 r. Później zamek wystawiono na sprzedaż, jednak do 1939 r. nikt go nie wykupił.
W czasie II wojny światowej w zamku miały siedzibę niemieckie władze okupacyjne. W okresie powojennym do lat dziewięćdziesiątych XX w. zamek przeznaczony był na siedzibę różnych urzędów. Mieścił się tutaj Urząd Gminy Zbiorowej, później Powiatowa Rada Narodowa, w okresie 1975–1987 Urząd Miasta Oświęcimia, do 2000 r. Powiatowy Urząd Pracy. Od 1993 r. w zamku mieściły się też Zbiory Historyczno-Etnograficzne Oświęcimskiego Centrum Kultury.
W latach 1999–2000 wyburzono klatkę schodową pomiędzy wieżą a zamkiem. W latach 2004–2006 Urząd Miasta Oświęcim, przy wsparciu dotacji ze środków unijnych, przeprowadził kapitalny remont zabytku. Od 2010 r. w zamku mieści się Muzeum Zamek w Oświęcimiu. Pełni ono funkcje reprezentacyjne, kulturalne i edukacyjne. Popularyzuje historię Ziemi Oświęcimskiej.
Najstarszymi obiektami zamkowymi wzgórza zamkowego są gotycka wieża obronna (XIII/XIV w.) i fragment muru obronnego. Wieża jest jedną z pierwszych budowli ceglanych w Małopolsce oraz najwyższym zachowanym murem gotyckim w Polsce południowej (40 m).

Miesto sa nachádza na chodníkoch

Stiahnuť aplikáciu

Naša webová stránka používa súbory cookie, vrátane na štatistické účely. Ak nechcete, aby sa ukladali na váš pevný disk, zmeňte nastavenia prehliadača.
Viac o tomto......