Alwernia

Alwernia (3400 mieszkańców), miasto w powiecie chrzanowskim, położone na terenie Grzbietu Tenczyńskiego, jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Alwernia. Historia miasta związana jest z klasztorem Bernardynów ufundowanym na wzgórzu Podskale na początku XVII w. przez Krzysztofa Korycińskiego herbu Topór. Alwernia wzmiankowana po raz pierwszy w XVIII w., rozwijała się początkowo jako osada obsługująca klasztor i pielgrzymów. Dwukrotnie otrzymywała prawa miejskie: w 1903 r. oraz w 1993 r. Istotnym wydarzeniem było otwarcie w 1899 r. linii kolejowej Trzebinia – Skawce (zamkniętej w 2002 r.). W 1920 r. powstały istniejące do dzisiaj Zakłady Chemiczne Alwernia SA. Zwiedzając barokowy klasztor i kościół pw. Stygmatów św. Franciszka warto zatrzymać się tutaj na dłużej i odwiedzić Muzeum Pożarnictwa oraz niewielki rynek. W miejscowości znajduje się także ośrodek rekreacyjny nad Zalewem Skowronek. Przez Alwernię przechodzi kilka szlaków turystycznych (w tym Greenways) oraz odnoga szlaku maryjnego. Miasto jest jednym z punktów na Szlaku Miejsc Papieskich na Ziemi Chrzanowskiej.
Niezwykle malowniczy Rynek w Alwerni porastają stare drzewa, w tym grupa dębów – pomników przyrody, otaczająca murowaną kapliczkę z obrazem Przemienienia Pańskiego wzniesioną około 1859 r. Obok kapliczki znajduje się pomnik poległych za Ojczyznę. Przy rynku zachowały się pojedyncze, drewniane, podcieniowe domy o konstrukcji zrębowej, nakryte czterospadowymi dachami, pochodzące z XVIII w. Jeden z domów, wybudowany w 1825 r, został przeniesiony do Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie.
Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni jest obiektem Ekomuzeum Alwernia. W Ekomuzeum Alwernia eksponatami są także: źródło w Regulicach, Gaudynowskie Skały, arkoza kwaczalska, warsztat rzemiosła garncarskiego wraz z Izbą Tradycji Regionalnych Alwerni. Ekomuzeum jest formą promowania najciekawszych elementów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego danego regionu. Program Ekomuzea jest realizowany w Polsce od 2000 r. przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska w oparciu o organizacje, instytucje publiczne i firmy zrzeszone w Krajowej Sieci Grup Partnerskich na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, wzdłuż Zielonych szlaków – greenways.