Brzeźnica

Brzeźnica to wieś gminna, położona u stóp zachodniej części Pogórza Wielickiego, w rejonie ujścia niedużej rzeki Brodawki do Wisły. Poniżej centrum wsi, przy kanale Łączany - Skawina brzegi Wisły i brzegi ujściowego odcinka Brodawki, zwanej też lokalnie Brzeźnicą, ujęte są obustronnie w wały na wypadek powodziowego spiętrzenia wód. Centrum wsi ma charakter niewielkiego miasteczka z dwupiętrowym budynkiem Urzędu Gminy, domem towarowym i remizą OSP. W XIX wieku, w tej części wsi mieściło się centrum administracyjne rozległych dóbr brzeźnickich, obejmujących kilka majątków. Tą część Brzeźnicy nazywano tradycyjnie Brzeźnicą Malowaną. Południowo-zachodnią część wsi, leżącą w okolicach zespołu podworskiego, obejmującą przysiółek Pasieka, w którym właściciele majątku założyli hodowlane stawy rybne, nazywano Brzeźnicą Radwańską. Historia Brzeźnicy sięga XIII wieku, kiedy jej okolice zasiedlili Radwanici przed wcieleniem (1274 r.) tego obszaru do Księstwa Śląska Opolskiego. Pierwsze wiadomości o wsi Brzeźnica, w których występuje Sulisław z Brzeznicz, pochodzą z 1377 r. Od 1274 roku Brzeźnica była wsią graniczną pomiędzy księstwem opolskim, później oświęcimskim, a polskim "korytarzem radwanickim". W XIV w. istniała tutaj komora celna książąt oświęcimskich, a wieś dzieliła się już wtedy na: Brzeźnicę Malowaną i Brzeźnicę Radwańską. Dziedzicami obu części wsi byli do końca XV w. Radwanici. W XVIII w. Brzeźnica należała do Mikołaja Radeckiego i rodziny Czartoryskich, a w XIX w. do Brandysów i Gorczyńskich. W 1913 r. obie części Brzeźnicy z przynależnymi jej wsiami znalazły się w posiadaniu jednego właściciela - Zygmunta Gorczyńskiego. Po II wojnie światowej majątek Gorczyńskich został upaństwowiony.