Lubań

Lubań jest jedną z głównych i najbardziej znanych kulminacji Gorców. Potężny szczyt przez miejscowych górali zwany jest też czasem Patryją (choć nazwa Lubań jest stara i wzmiankowana na mapach już z końcem XVIII w.). Jego dwugarbny rozłożysty masyw dominuje w grzbiecie pomiędzy dolinami Ochotnicy i Dunajca. Zachodni wierzchołek (1211 m n.p.m.) jest częściowo bezleśny i stąd też roztaczają się wspaniałe widoki m.in. na Podhale, Spisz, Pieniny, Tatry, także góry na Słowacji oraz bliższą południową część Gorców. Jest też Lubań dogodnym punktem do obserwacjo nocnego nieba (w niektóre lata uczestnicy obozów naukowych prowadzą tu obserwacje astronomiczne). Od wschodniego, zalesionego wierzchołka (1225 m n.p.m.), oddziela szczyt zachodni płaskie obniżenie z piękną grzbietową halą Wierch Lubania (o długości około 500 m), na której jeszcze 20 lat temu istniała młaka, a nawet okresowe jeziorko – obecnie już zarośnięta i praktycznie wyschnięta (według góralskiej legendy miał się tu zapaść koszar z owcami, a na św. Jakuba można usłyszeć spod ziemi odgłosy owczych dzwonków). Zachodnie i południowe stoki są strome. Na południowym krańcu polany znajduje się malownicza galeria skalna zwana Samorodami, a na jej skraju ruiny starego schroniska.
Pierwszy schron turystyczny wybudowano na Samorodach w 1934 r. z inicjatywy Oddziału Tarnowskiego PTT. Potem staraniem Tatrzańskiego Towarzystwa Narciarzy z Krakowa rozbudowano go do postaci dość okazałego schroniska z widokowa werandą w stronę Tatr. Kłopoty z wodą, której w bezpośrednim sąsiedztwie szczytu praktycznie nie ma sprawiły, że obiekt otwarto dopiero w 1939 r. i już wkrótce przyszło mu służyć nie turystom, lecz gorczańskim partyzantom. 25 IX 1944 r. Niemcy spalili schronisko zabijając dwóch partyzantów (pamiątkowy krzyż nieopodal). W ruinach starego schroniska pod szczytem i w okolicach widokowego punktu na Samorodach spotyka się szczególnie dużo żmij. Trzeba uważać i patrzeć pod nogi, jeśli chce się zwiedzić ruiny czy podziwiać widoki ze skalnej galerii.