Radwanowice

Radwanowice, wieś w gminie Zabierzów, położona jest na obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, na grzbiecie wzgórza, skąd roztacza się malowniczy widok na zapadlisko Rowu Krzeszowickiego i przeciwległy Garb Tenczyński. Według starej legendy założycielem wsi był Radwan, zaufany rycerz króla Bolesława Śmiałego, który zasłynął męstwem podczas wyprawy króla na Ruś Kijowską. Powstanie wsi niektórzy historycy łączą z rycerskim rodem Radwanitów. Pierwsza wzmianka o Radwanowicach pochodzi z 1329 r. i dotyczy lasu Hutnica, położonego obok Radwanowic, a związanego z założeniem wsi Szklary. Z historycznych przekazów Jana Długosza wynika, że Radwanowice w XV w. należały równocześnie do prawie 40 dziedziców szlacheckich, w większości herbu Radwan i były jedną z najbardziej rozdrobnionych wsi ówczesnej Małopolski. Były w rękach typowej szlachty zagrodowej, zwanej też zaściankową lub szaraczkową, której poziom życia oraz wygląd domostw niewiele różnił się od zwykłych chłopów. We wsi dochodziło do licznych sporów między sąsiadami (o miedze i granice własności), a w XVII w. do zatargów z Klasztorem Karmelitów Bosych w Czernej o kradzieże z pól i rozboje dokonywane przez szlachtę. W 1789 r. w Radwanowicach mieszkało 317 osób, w tym 24 Żydów, którzy prowadzili browary. Około połowy XIX w. większość gruntów wsi uległa scaleniu i znalazła się w posiadaniu 3 właścicieli. W drugiej połowie XIX w. dr Wiktor Ambroży Nałęcz połączył te trzy własności w jeden majątek. Prawdopodobnie również on wybudował w Radwanowicach dwór, w którym na piętrze władze austriackie umieściły graniczną komorę celną. W 1921 r. majątek dworski kupił Franciszek Tetelowski. Po jego śmierci majątek odziedziczyła wdowa Stanisława i córki: Zofia, Irena i Aleksandra. Po II wojnie światowej właścicielką resztówki (55 ha) dóbr została Zofia Tetelowska, która w 1987 r. wraz ze Stanisławem Pruszyńskim i ks. Tadeuszem Isakowiczem-Zaleskim założyła Fundację im. Brata Alberta dla osób pokrzywdzonych przez los. Dwór i zabudowania gospodarcze oraz grunt (10 ha) wraz z ogrodem przeznaczyła na Schronisko dla Niepełnosprawnych imienia Brata Alberta. Po śmierci Zofii Tetelowskiej w 2003 r. schronisko zmieniło patrona i pełna nazwa brzmi: Schronisko dla Niepełnosprawnych imienia Zofii Tetelowskiej i Stanisława Pruszyńskiego.